Səlim Babullaoğlu (10 dekabr1972, Əli-Bayramlı) — şair, tərcüməçi, esseist, müstəqillik illəri Azərbaycan şeirinin öncüllərindən biri, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin beynəlxalq əlaqələr və tərcümə məsələləri üzrə katibi.[1][2]
Səlim Babullaoğlu 1972-ci il dekabrın 10-da Əli-Bayramlı şəhərində (indiki Şirvan şəhəri) ziyalı ailəsində anadan olub. Əli Bayramlı şəhərində orta məktəbi bitirdikdən sonra (1979–1989) M. Ə. Rəsulzadə adına Bakı Dövlət Universitetinin kitabxanaçılıq fakültəsində (1990–1995) ali təhsil alıb.
İlk mətbu şeirləri və məqalələri orta təhsil aldığı illərdə Əli-Bayramlı şəhərinin "İşıq" və "Mayak" qəzetlərində dərc olunub.
Universitet illərindən müxtəlif qəzetlərlə ("Bakı Universiteti", "Dədəm Qorqud", "İstiqlal", "Yeni Quruluş", "Biznes-press", "Aydınlıq", "Zaman" (Türkiyə), "7 gün", "Xalq qəzeti", "Azadlıq" qəzeti ("Ədəbi Azadlıq" əlavəsi), "Yeni Azərbaycan", "525-ci qəzet") əməkdaşlıq edib. Şeirləri və tərcümələri dövri ədəbi mətbuatda çap olunub. Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Şirkətində "Xəzər" redaksiyasında (1997–2000) müxbir və redaktor kimi çalışıb, "Yaddaş" proqramının aparıcısı, "Üz-üzə" proqramının redaktoru olub.
"Yeni Azərbaycan" qəzetinin rus dilində nəşr olunan "Сегодня" əlavəsinin məsul redaktoru (2003), "ATV Kitab" seriyasının redaktoru, "Kitabçı" jurnalının baş redaktoru (2013–2016) olub.
Ötən əsrin 90-cı illərinin ortalarından etibarən ədəbiyyatla peşəkar məşğul olmağa başlayıb.
Şeirləri, müsahibə və məqalələri 20-dən artıq dilə (türk, alman, polyak, ingilis, gürcü, ukrain, rus, yapon, fransız, macar, ərəb, fars, özbək, qırğız, serb, monteneqro, makedon, fin, rumın, ispan, italyan, türkmən və s.) tərcümə edilib, müxtəlif nüfuzlu qəzet, jurnal və saytlarda ("Türk edebiyatı", "Kültür-Sanat", "Cumhuriyet",[3] "Hece"[4][5][6] — Türkiyə; "Literaturnaya qazeta"[7], "Drujba narodov"[8], Knijnoye obozrenie, "Vavilon/Text only"[9] — Rusiya; "Odra", "Kultura liberalna"[10] — Polşa; "La Traductiere"[11] — Fransa; "Kultura", "Kiyevskaya Rus", "Vsesvit"[12][13] — Ukrayna; "Kitob dünyosi", "Jaxon odobiyyatı" — Özbəkistan; "Revista Literara"[14] — Moldova, "Sveske", "Knijne novine"[15] — Serbiya; "Convorbırı literare"[16] — Rumıniya, "Современи диjaлози" — Makedoniya, "Alternativa", "New Saunje"[17] — Gürcüstan; "Publisher Weekly-Arabian"[18] — BƏƏ, "Nizwa"[19][20][21] — Oman və s.) dərc edilib, Türkiyə, Almaniya, Ukrayna, Polşa, Gürcüstan, Rumıniya, Macarıstan, İran və Serbiyada kitabları nəşr olunub.
Səlim Babullaoğlu 2003-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) və Birliyin İdarə heyətinin üzvüdür. 2004–2014-cü illərdə AYB nəzdində qurucusu olduğu "Dünya ədəbiyyatı" dərgisinin, "DƏB" (Dünya Ədəbiyyatından Books) və "Yeni DƏB" kitab seriyasının baş redaktoru, 2014–2021-ci illərdə Azərbaycan Bədii Tərcümə və Ədəbi Əlaqələr Mərkəzinin sədri, 2021-ci ildən indiyədək AYB-nin beynəlxalq əlaqələr və tərcümə məsələləri üzrə katibi, birliyin Qəbul Komissiyasının sədridir. Türkiyə Ədəbiyyat Vəqfi Azərbaycan təmsilçisi, TÜRKSOY Yazarlar Birliyinin vitse-prezidenti[22][23], Dünya Şairlər Hərəkatının (Movimiento Poetas del Mundo) Azərbaycandakı Fəxri səfiridir (2015)[24].
GUAM ölkələri yazıçılarının könüllü PenGUAM təşkilatının sədri olub (2008–2010), Qırğızısan Yazıçılar Birliyinin fəxri üzvü, Bişkek PEN Mərkəzinin üzvüdür (2006-cı ildən).
Prezident təqaüdçüsüdür (2008). Bir çox milli və əcnəbi ədəbiyyat ödüllərinə layiq görülüb.
"DƏB", "Yeni DƏB", "ATV Kitab", "525 kitab" seriyalarının yaradıcısı, "Xalq əmanəti" (Xalq Bank) seriyasının redaktoru olub, 200-dən artıq kitabın tərtibçisi, redaktoru, tərcüməçisi və naşiridir.
Səlim Babullaoğlunun "Qitara üçün nəğmə" şerinə və "İlyas Göçmənin şəkil dəftəri" silsiləsindən ilk şerinə ("Təsvirə ithaf") tanınmış bəstəkar Tahir İbişov "Dalğalar"[25] və "Təsvirə ithaf"[26] kompozisiyalarını (hər iki əsərin ifaçısı İslamə Abdullayevadır) bəstələyib. Xalq artisti Faiq Süçəddinovun bəstələdiyi "Zəfər" simfonik poeması (2021)[27] və "Şuşa" oratoriyasının (2022)[28] (hər iki əsərin solo ifaçısı Xalq artisti Samir Cəfərovdur) sözlərinin müəllifidir.
Səlim Babullaoğlunun yaradıcılığı ilə bağlı həm Azərbaycanın, həm dünyanın Anar, İlqar Fəhmi, Seyfəddin Hüseynli, Qismət, Azər Turan, Elnarə Akimova, Əkbər Qoşalı, Kənan Hacı, Balayar Sadiq, Gülxani Pənah, Nərgiz Cabbarlı (Azərbaycan), Ataol Bəhrəmoğlu (Türkiyə), Attila Balaş (Macarıstan), Dmitro Stus, Dmitro Drozdovski (Ukrayna), Şəms Ləngərudi, Mustafa Məstur, Səid Muğanlı (İran), Besik Xaranauli, Şota İataşvili, Givi Alxazişvili, Zviad Ratiani, Oktay Kazımov (Gürcüstan), Nikolae Spetaru, Marqareta Kurtesku (Moldova), Marius Çelaru (Rumıniya), Urşula Kozel, Anna Augustınyak, Kinga Minarska (Polşa) kimi bir çox ədibləri[29] fikirlər söyləyib, barəsində məqalələr yazıblar.
Cavanşir Yusiflinin Səlim Babullaoğlunun yaradıcılığından bəhs edən "Sözdən əşyaya"[30] adlı araşdırma kitabı nəşr edilib. Rejissor Ruslan Mollayevin Zəfər savaşından və ədəbiyyatdan bəhs edən "Sözün zəfəri"[31] sənədli filmində çəkilib.
Səlim Babullaoğlu ədəbi fəaliyyəti boyu ardıcıl poeziya tərcüməsi ilə məşğul olub, dünyanın onlarla məşhur şairinin şeirlərini Azərbaycan dilinə çevirib.
O, 1997–2021-ci illərdə Azərbaycanda tərcümə işinin vəziyyəti ilə bağlı 3 dəfə geniş məruzə edib.[32][33][34]
"Sözün repressiyası", "Sözdən toxunmuş aləm" və bir çox sənədli filmin ssenari müəllifi və redaktorudur.
Onun iştirakı ilə 150 cildlik "Dünya ədəbiyyatı kitabxanası"nın siyahısı hazırlanıb. Azərbaycan şeiri və nəsri, uşaq ədəbiyyatı antologiyaları, eləcə də "Azərbaycan qadın poeziyası antologiyası"nı hazırlayıb ki, bu kitablar da rus, ingilis, rumın, italyan, ərəb, ukrayna, polyak, monteneqro və macar dillərində çap olunub; onlarla klassik və müasir Azərbaycan ədiblərinin əsərləri 10-dan artıq ölkədə onun təqdimatı ilə müstəqil publikasiyalar, ayrıca toplu və kitablar şəklində dərc edilib.
Qurucusu olduğu "Dünya ədəbiyyatı" dərgisinin Türkiyə, İsrail, Pakistan, İngiltərə, Ukrayna, Rusiya, Serbiya, Moldova, Rumıniya, İran və Oman ədəbiyyatı xüsusi sayları (Seyfəddin Hüseynlinin redaktorluğu ilə) dərc edilib.[35][36][37][38][39][40]
2019-cu ildə onun rəhbərliyi ilə dahi Azərbaycan şairi Nəsiminin anadan olmasının 650 illiyi ilə əlaqədar şairin ilk dəfə rumın dilində "Ənəlhəqq" (Sunt purul adevar)[41] — 650 misralıq qəzəl və rübailərindən ibarət kitabının tərcüməsi və nəşri gerçəkləşib.
Onun təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə Bakıda Ukrayna, Moldova və İran ədəbiyyatı günləri, Kişinyov və Kiyevdə isə Azərbaycan ədəbiyyatı günləri təşkil edilib.
Səlim Babullaoğlu
Səlim Babullaoğlunun tərtibçiliyi ilə Türkiyənin tanınmış "Təmrin" dərgisi Azərbaycanın görkəmli ədiblərinə, maarifçilərinə (M. F. Axundzadə, M. Ə. Sabir, R. Rza, M. Müşfiq, B. Vahabzadə, Anar, N. Gün, Ş. Hüseynov və Ç. Abdullayevə) həsr olunan xüsusi saylar hazırlayıb, nəşr edib.
2015-ci ildə onun rəhbərliyi və təşkilatçılığı ilə "I Bakı Beynəlxalq Poeziya Festivalı"[42] keçirilib, festivalda 8 ölkədən 10 tanınmış şair iştirak edib.
Ukraynada və Monteneqroda Azərbaycan yazıçılarının Qarabağ mövzusundakı əsərlərindən ibarət antologiyalar — "Bayraqdar"[43] və "Qarabağ: tale hekayələri"[44] onun tərtibçiliyi ilə tərcümə edilərək nəşr edilib (2021, 2022).
2020-ci il pandemiya dövründə Səlim Babullaoğlunun təşəbbüsü ilə Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Azərbaycan Dövlət Televiziyası[45][46] və "Real" TV[47] birgə "Evdə qal!" şüarı altında "Dünya şairləri Azərbaycan üçün şeir oxuyurlar" layihəsini keçirib və bu televiziya layihəsinə 20 ölkədən 24 məşhur əcnəbi şair qatılıb.
2020-ci ildə, 44 günlük Zəfər savaşı günlərində Səlim Babullaoğlu dünyanın 25-dən artıq ölkəsinin 60-dan artıq ədibinə və ədəbiyyat təşkilatına Azərbaycanın haqq işi ilə bağlı müraciətlər göndərmiş[48][49], iranlı yazıçıların "ermənipərəst" müraciətinə cavab vermiş[50], "Europa in Versi" poeziya festivalının direktoru Laura Qaravalyaya müsahibə vermişdir.[51]
2022-ci ilə ildə Səlim Babullaoğlunun təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə Azərbaycanın "Şanlı Zəfər Savaşı" və "Şuşa ili"nə ithafən Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi və "Space" Müstəqil Teleradio Şirkəti ilə birlikdə "Şuşaya salam!" beynəlxalq poeziya layihəsini[52][53][54] gerçəkləşdirib, sentyabrın 27-dən noyabrın 9-a qədər 44 gün ərzində keçirilən layihəyə 30 ölkədən 44 şair qatılıb.
Beynəlxalq Leopold Sedar Senghor Beynəlxalq Akademiyasına həqiqi üzvü seçilib [55]
Mükafatları
Tərcümələrə görə "Ulus" qəzetinin "Nar budağı" mükafatı (Bakı, 2001)
"İlin tərcüməçisi" — İ. Brodskidən tərcümələrə görə (Gənclər və İdman Nazirliyi, Bakı, 2001)
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumunun Milli Kitab Mükafatı (2003, 2004)
İLESAM təşkilatının keçirdiyi M. Füzuli Beynəlxalq Poeziya Müsabiqəsinin Jüri Ödülü (Türkiyə, Ankara, 2004)
"Dünya ədəbiyyatı" dərgisinin nəşrinə görə "Qızıl Qlobus" mükafatı (Bakı, 2005)
Art Salı Sənət-Foto Qrupunun mükafatı (Türkiyə, İstanbul, 2006)
İstanbul Qəbzə Bələdiyyəsinin mükafatı(2006)
Qırğızıstan Yazıçılar İttifaqının "Qızıl Qələm" mükafatı (Bişkek, 2006)
Koreya Yaradıcılıq və Yazıçılar Cəmiyyətinin xüsusi diplomu (2006)
"Qızıl Kəlmə-Şans" mükafatı (Azərbaycan Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Bakı, 2012)
Mikayıl Müşfiq Mükafatı (Bakı, 2012)
Şahmar Əkbərzadə adına Beynəlxalq Ədəbiyyat Mükafatı (Bakı, 2014)
"Pesronalitate"/"Şəxsiyyət" qızıl medalı (Kişinyov, 2023)[60]
"Gömrük orqanları ilə səmərəli əməkdaşlığa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı (Bakı, 2023)
Beynəlxalq Mihay Eminesku Akademiyasının "Tərcümə mükafatı", Mihay Eminesku Qızıl medalı, Avropa Mihay Eminesku Fondunun "Mədəniyyət Səfiri" adı[61]
"Turan Birliyi" medalı, "Yangi ovoz" Mərkəzi Asiya Tarixçi Yazarlar Birliyi və "Əmir Teymur" Beynəlxalq Xeyriyyə Fondunun birgə təsisatı (Bakı, 2023)[62]
"Türk mədəniyyəti və sənətinə verdiyi töhfələrə görə" "TÜRKSOY Medalı",TÜRKSOY təşkilatı (Bakı, 2023)[63][64]
"Kitab dünyası" dərgisinin Xüsusi diplomu (Daşkənd, 2024)[65]
"Hədəf-15" döş nişanı / Hədəf Şirkətlər Qrupu (Bakı, 2024)[66]
Atatürk medalı/ Çukurova Ədəbiyyatçılar Dərnəyi ( Adana, Türkiyə, 2024)
Beynəlxalq Leopold Sedar Senghor Beynəlxalq Akademiyasına həqiqi üzvü seçilib və fəxri diplomla təltif olunub (Milan, 2023)[67][68][69]
İlin şairi (2025) / Orpeus Text Awards// ABŞ, Texas Universiteti (Dallas& Kleyton, Oklahoma), "Mundus Artium Press" nəşriyyatı[70]
Kitabları
Şeir kitabları (Azərbaycan dilində)
Tənha. Bakı: Ulu, 1996
Polkovnikə heç kim yazmır. Bakı: Mütərcim, 2008, 2013, 2014
On. Bakı: 2008 (E. Zalla birlikdə)
Kapellhausda bir axşam. Bakı: Mütərcim, 2009 (E. Zal və E. Hüseynbəyli ilə birlikdə)
İlyas Göçmənin şəkil dəftəri. Bakı: Mütərcim, 2009; Parlaq imzalar, 2016; (kitabın ilk nəşri "2000–2010-cu illərdə çap olunan ən yaxşı şeir kitabları"nın beşliyinə düşüb)[71][72]
Qrafik şeirlər və esselər. Bakı: Mütərcim, 2016; MaxPrint, 2018 (2018-ci il nəşri "Nəsimi ili" çərçivəsində Heydər Əliyev Fondu tərəfindən keçirilən tədbirlər sırasında dərc olunub və fərdi sərgi təşkil olunub)
Oğlumla söhbətlər. Bakı: Qanun, 2021
İlk hərfi itmiş cümlə. Bakı: Parlaq imzalar, 2021
Esse, publisistika, ədəbiyyatşünaslıq kitabları (Azərbaycan dilində)
Ədəbi söhbətlər (2011)
Sənət əsirliyində (2012)
Ədəbi yuxular (2016)
Doktor Qarayev (2004, 2019)
Diktor (diktor Rafiq Hüseynov barədə, 2006)
Xatirələr: memar Rasim Əliyev (2017)
36 dramatik situasiya — insan günahlarının təsnifatı (2020)
Azərbaycanda tərcümə işinin vəziyyəti:1997-2022 / məruzələr toplusu (2022)
Şeir kitabları (xarici dillərdə)
Haziranda okunan nağmeler (İstanbul, Türkiyə, "Telos", 2006)[73]
