Qafqaz Qırmızı Ordusunun hərbi inqilab komitəsi - Oktyabr inqilabından (1917) sonra
Qafqazda qalmış rus ordusunun parçalanmasının qarşısını almaq onun bu regionda bolşevizmin dayağına çevrilməsini
təmin etmək məqsədilə bolşeviklərin rəhbərliyi ilə təşkil edilmiş hərbi-siyasi qurum.[1][2][3][4]
Bu qurum Qafqaz ordusunun 1917 il dekabrın 10-dan 23-dək Tiflisdə çağırılmış ikinci diyar qurultayından sonra meydana gəlmişdi. Həmin qurultayın
çağırılmasında da məqsəd ordunun siyasiləşməsinə, onun bolşevizmin xidmətinə cəlb olunmasına, region xalqlarının
milli azadlıq hərəkatına qarşı istifadə edilməsinə nail olmaq idi. Bolşeviklər məqsədlərinə yetişmək üçün ciddi hazırlıq
işləri apardılar, yerli xalqların milli azadlıq hərəkatının qarşısını almaq üçün əsgərlər arasında şovinizm təbliğatını
gücləndirdilər.[2]
Fəaliyyəti
1917 il noyabrın 30-da RSDF(b)P Qafqaz Diyar Komitəsi qurultayla bağlı Qafqaz ordusunun əsgərlərinə
müraciət edərək, onlan bolşevik nümayəndələrinə səs verməyə çağırdı.
Nəticədə, Qafqaz ordusunun 2-ci diyar qurultayının nümayəndələri arasında bolşeviklər və bolşevikpərəstlər
üstünlük təşkil etdilər. Onların sayı 160-a yaxın idi. Bu nümayəndələrin üstünlüyü ilə qəbul edilmiş qərarda Zaqafqaziya komissarlığının yaradılması pislənilir, çağırılacaq Müəssislər məclisinin qərarlarının bolşevikpərəst olmayacağı
halda, onların boykot ediləcəyi bildirilirdi.
Qafqaz ordusunun diyar şurasına seçkilər də bolşeviklərin azacıq üstünlüyü ilə başa çatdı. Diyar Şurasının 100
üzvündən 52-si bolşevik meylli, 48 nəfəri isə bolşevizmə əks olan və daha çox regionun milli azadlıq hərəkatı tərə-
findən müdafiə olunan nümayəndələr idi. Zaqafqaziya komissarlığı tərəfindən dəstəklənən qeyri-bolşevik üzvlər
özlərini Qafqaz ordusunun səlahiyyətli diyar Şurası elan etdilər və öz fəaliyyətlərini Tiflisdə quracaqlarını bildirdilər.
Özlərini Qafqaz ordusu diyar şurasının təmsilçiləri hesab edən bolşevik üzvlər iclas çağıraraq diyar şurası icraiyyə
orqanının Qafqaz ordusunun hərbi inqilab komitəsinin yaradıldığını bildirdilər. Q.Korqanovun sədr seçildiyi bu
komitə Tiflisdə bolşeviklərin xeyrinə fəaliyyət göstərmək mümkün olmadığından Bakıya köçdü və burada kök saldı.
S.Şaumyanın və onun ətrafına toplaşmış milliyyətcə erməni olan bolşeviklərin güclü təsirə malik olduğu hərbi-inqilabi
komitə həm Bakıdakı hərbi qüvvələr, həm də Türkiyə cəbhəsindən qayıdan hərbi hissələr (onların da əksəriyyəti erməni əsgər və zabitləri idi) arasında iş apararaq, onların böyük bir qismini öz tərəfinə çəkə bildi. Hərbi inqilabi
komitənin təsiri altında olan hərbi qüvvələr erməni-daşnak silahlı dəstələri ilə birləşərək, 1918 ilin martında
Bakıda türk-müsəlman əhaliyə qarşı soyqırımları törədilməsində, şəhərdə hakimiyyətin ələ keçirilməsində, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini devirmək üçün Gəncəyə
hücumun təşkilində fəal iştirak etdilər. Komitə Bakı Sovetinin süqutuna qədər (1918, 31 iyul) fəaliyyət göstərdi.[3]
