Petra (Gürcüstan)

Petra qalası
41°46′10″ şm. e. 41°45′27″ ş. u.^HGYO
Ölkə	Gürcüstan
Yerləşir	Eqrisi və ya Lazika
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tsikhisdziridə VI əsrə aid bazilikanın xarabalıqları.

Petra qalası — yaxşı qorunan xarabalıqları ilə Kobuleti bələdiyyəsinin Tsikhisdziri kəndi ərazisində yerləşən Bizans qalasıdır.^[1]

Başqa bir mülahizəyə görə, Petra, müasir Türkiyə ərazisində, Hopa limanının yaxınlığında yerləşirdi,^[2] lakin bu, Kesar Prokopiyasının məlumatları ilə ziddiyyət təşkil edir.

Tarixi

Kesar Prokopiyasına görə, Qara dəniz yaxınlığında əvvəllər mövcud olan "əhəmiyyətsiz yaşayış yerinin" yerində Lazika şəhərindəki Petra qalasınnın əsası, imperator I Yustinian tərəfindən qurulmuşdur.^[3] İmperatora burada qala qurmaq lazım olmasını məhz komandir İohan Tsiv vermişdi. "Mənşəyi bilinməyən alçaq boylu bu adam, yalnız bu fikrinə görə strateji rütbəsinə yüksələ bildi." Bu qaladan istifadə edən Tsiv, Lazların əmlaklarını qarət etdi.^[4].

Yunan dilində "qaya" sözünün əsl mənasında Petra adı, şəhərin tikildiyi qayalı və uçurumlu sahilə işarə idi. Dəniz və uçurumlar arasında yerləşməsi, iki qülləsi olan müdafiə divarı ilə müdafiə olunan, dar və qayalı düz bir zolaq istisna olmaqla qalanı əlçatmaz etdi.^[5]

Uzun müddət mühasirədən sonra möhkəmləndirilmiş şəhər I Xosrovun komandanlığı altında farslar tərəfindən ələ keçirildi.^[6] Petra qalasında cəmi bir qarnizon qaldı və qala farslar tərəfindən möhkəmləndirildi. 549-cu ildə qalaya I Yustinian, Daqisfey və 1000 çanın komandanlığı altında 7000 nəfərlik ordu göndərdi.^[7] Ordu Petra yaxınlığında düşərgə qurdu və mühasirəyə başladı. Öncədən planlaşdırılmamış mühasirə tamamilə uğursuzluqla başa çatdı.^[8]

Farslar ilə müharibənin növbəti mərhələsinin qələbə ilə başa çatmasından sonra Bizanslılar özləri buradakı Petra qalasını dağıdıblar ki, "buraya yenidən gələn barbarlar heç bir hiylə işlətməsinlər".^[9]

1961–1962-ci illərdə Petra Akropolunun ərazisində aparılan qazıntılar zamanı, burada üç tərəfdən kiçik üçbucaqlı bir meydanı əhatə edən vahid memarlıq ansamblının bir hissəsi olan iki erkən orta əsr binasının, bazilika və hamamın qalıqları aşkar edilmişdir. Hamamın qalıqları qismən daha sonra yaranan divarlar boyunca yerləşir. Son qədim dövr hamamları üçün tipik arxitekturaya malik olan hamamda bir portiko var.^[1]

VI əsrin birinci yarısından X əsrə qədər olan dövrdə Petra qalasında yepiskop kafedrası yerləşirdi.^[1]

İstinadlar

1. Леквинадзе В. А. О постройках Юстиниана в Западной Грузии // Византийский временник . 34. 1973. 174—179.
2. Григолия Г. К. Вопросы локализации городских центров (Петра) древней Колхиды // Сборник исторической географии Грузии . 7. Тбилиси. 1989. 81.
3. Прокопий, "Война с персами", II, XVII, 3
4. Прокопий, "Война с персами", II, XV, 9–10
5. Dewing, Kaldellis, 2014. səh. 109–110
6. Прокопий, "Война с персами", II, XIX, 1–3
7. Прокопий, "Война с персами", II, XIX, 10–11
8. Прокопий, "Война с персами", II, XXX, 8–12
9. Прокопий, "О постройках", III, VII, 7

Ədəbiyyat

• Прокопий Кесарийский. Война с персами. Война с вандалами. Тайная история. СПб.: Алетейя. 1998. ISBN 5-89329-109-3.