Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi

Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi
Central Intelligence Agency[1][2]
Ümumi məlumatlar
Ölkə	ABŞ[5][2]
Yurisdiksiya	Amerika Birləşmiş Ştatları[2]
Yaradılma tarixi	18 sentyabr 1947[2]
Ştat sayı	21.575 nəf. (2013)
Baş qərargah	Lenqli[3][4]^[…] Virciniya
Ünvan	1000 Colonial Farm Rd, McLean, VA 22101[6][7]
Rəsmi saytı	cia.gov
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi (ing. Central Intelligence Agency) — ABŞ hökumətinə tabe olan kəşfiyyat orqanıdır. Milli Təhlükəsizlik Agentliyindən fərqli olaraq insan kəşfiyyatı (HUMİNT) üzrə ixtisaslaşmışdır. İdarənin əməkdaşlarının sayı gizlin saxlansa da, sayları təxminən 21 575 nəfərdir ^[8][9][10] İdarə 1947-ci il sentyabrın 18-də qurulub.^[11]

Daxili təhlükəsizlik xidməti olan Federal Təhqiqat Bürosundan fərqli olaraq Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi hüquq mühafizə funksiyasına malik deyil və əsasən xarici kəşfiyyata yönəlmişdir, lakin daxili kəşfiyyat və əks-kəşfiyyatın bəzi elementləri ilə. Xarici kəşfiyyat sahəsində ixtisaslaşan yeganə ABŞ hökumət təşkilatı olmasa da, elektron kəşfiyyatı həyata keçirən Milli Təhlükəsizlik Agentliyi də var. Bundan əlavə, CIA, Prezidentin göstərişi ilə gizli əməliyyatları qanuni şəkildə həyata keçirmək və nəzarət etmək səlahiyyətinə sahib olan yeganə orqandır. CIA xarici siyasət təsirini Xüsusi Hadisələr Bölməsi kimi taktiki bölmələri vasitəsilə həyata keçirir.

CIA, Milli Kəşfiyyat Direktorunun rəhbərlik etdiyi ABŞ Kəşfiyyat Birliyinin bir hissəsidir.

Rəhbərlər

Rəhbər	Təs.	Başlanğıc	Bitmə	İstinad
Mərkəzi Kəşfiyyatın direktorları
kontr-admiral Sidni Soyers (ing. Sidney Souers)		23 yanvar 1946	10 iyun 1946
general-leytenant Xoyt Vandenberq (ing. Hoyt Vandenberg)		10 iyun 1946	1 may 1947
kontr-admiral Roskou Xillenkotter (ing. Roscoe Hillenkoetter)		1 may 1947	7 oktyabr 1950
general-leytenant Volter Bedell Smit (ing. Walter Bedell Smith)		7 oktyabr 1950	9 fevral 1953
Allen Dalles (ing. Allen Dulles)		9 fevral 1953	29 noyabr 1961	9–26 fevral 1953 — fəaliyyət göstərir
Con Mak-Koun (ing. John Alex McCone)		29 noyabr 1961	28 aprel 1965
vitse-admiral Uilyam Reyborn (ing. William Francis Raborn)		29 aprel 1965	30 iyun 1966
Riçard Helms (ing. Richard Helms)		30 iyun 1966	2 fevral 1973
Ceyms Şlezinger (ing. James Rodney Schlesinger)		2 fevral 1973	2 iyul 1973
general-leytenant Vernon Entoni Volters (ing. Vernon Anthony Walters)		2 iyul 1973	4 sentyabr 1973	fəaliyyət göstərir
Uilyam Kolbi (ing. William Egan Colby)		4 sentyabr 1973	30 yanvar 1976
Corc Herbert Uoker Buş (ing. George Herbert Walker Bush)		30 yanvar 1976	20 yanvar 1977
İnno Henri Nouç^[ing.] (ing. Enno Henry Knoche)		20 yanvar 1977	9 mart 1977	fəaliyyət göstərir
admiral Stensfild Tyorner (ing. Stansfield Turner)		9 mart 1977	20 yanvar 1981
Uilyam Keysi (ing. William Joseph Casey)		20 yanvar 1981	29 yanvar 1987
Robert Maykl Qeyts (ing. Robert Michael Gates)		18 dekabr 1986	26 may 1987	fəaliyyət göstərir
Uilyam Uebster (ing. William Hedgcock Webster)		26 may 1987	31 avqust 1991
yanlış ISO kodu: "richard james kerr" (ing. Richard James Kerr)		1 sentyabr 1991	6 noyabr 1991	fəaliyyət göstərir
Robert Maykl Qeyts (ing. Robert Michael Gates)		6 noyabr 1991	20 yanvar 1993
admiral Uilyam Stadmen (ing. William Studeman)		21 yanvar 1993	5 fevral 1993	fəaliyyət göstərir
Robert Vulsi (ing. R. James Woolsey)		5 fevral 1993	10 yanvar 1995
admiral Uilyam Stadmen (ing. William Studeman)		11 yanvar 1995	9 may 1995	fəaliyyət göstərir
Con Deyç (ing. John Mark Deutch)		9 may 1995	15 dekabr 1996
Corc Tenet (ing. George John Tenet)		16 dekabr 1996	11 iyul 2004	11 iyuldan 1997 — fəaliyyət göstərir
Porter Qoss (ing. Porter J. Goss)		24 sentyabr 2004	20 aprel 2005
MKİ-nin direktorları
Porter Qoss (ing. Porter J. Goss)		21 aprel 2005	26 may 2006
general Maykl Hayden (ing. Michael Hayden)		26 may 2006	12 fevral 2009
Leon Panetta (ing. Leon Panetta)		12 fevral 2009[12]	30 iyun 2011
general Devid Houell Petreus (ing. David Howell Petraeus)		1 iyul 2011[13]	9 noyabr 2012[14]
Con Ouen Brennan (ing. John Owen Brennan)		8 mart 2013[15]	20 yanvar 2017
Mayk Pompeo (ing. Michael Richard Pompeo)		23 yanvar 2017[15]	13 mart 2018
Cina Xaspel (ing. Gina Cheri Haspel)		26 aprel 2018-ci ildən		17 may 2018-ci ilə qədər — fəaliyyət göstərir

İstinadlar

1. USA.gov.
2. National Archives Identifier. // National Archives Catalog
3. https://www.cia.gov/legacy/headquarters/.
4. GeoNames (ing.). 2005.
5. Global Research Identifier Database (ing.). 2015.
6. Google Maps. 2005.
7. https://www.osha.gov/ords/imis/establishment.inspection_detail?id=1654142.015.
8. Gellman, Barton; Miller, Greg. "U.S. spy network's successes, failures and objectives detailed in 'black budget' summary". The Washington Post. August 29, 2013. September 1, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 29, 2013.
9. Kopel, Dave. "CIA Budget: An Unnecessary Secret". Cato Institute. July 28, 1997. February 14, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: April 15, 2007.
10. "Cloak Over the CIA Budget". The Washington Post. November 29, 1999. September 16, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 4, 2008 – Federation of American Scientists vasitəsilə.
11. "History of the CIA". Central Intelligence Agency. December 22, 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 28, 2014.
12. Зорин О. ЦРУ получило нового директора // Газета "Коммерсантъ" № 27 от 14. fevral 2009, стр. 3
13. Сенат утвердил главой ЦРУ генерала Петреуса Arxivləşdirilib 2011-07-04 at the Wayback Machine // РИА Новости, 30. iyun 2011
14. Подал в отставку признавшись в супружеской измене Arxivləşdirilib 2012-11-11 at the Wayback Machine // РБК, 10. noyabr 2012
15. Сенат США утвердил Джона Бреннана новым главой ЦРУ Arxivləşdirilib 2013-03-08 at the Wayback Machine // Газета.ру, 8. mart 2013