|
Məmməd Fətəliyev
Məmməd Böyükxan oğlu Fətəliyev (25 avqust 1938, Bərcan, Yardımlı rayonu – 1 yanvar 2021) — Azərbaycan tarixçisi, tarix elmləri doktoru, professor, BDU-nun Tarix fakültəsinin Avropa və Amerika ölkələrinin yeni və müasir tarixi kafedrasının müdiri.[1]
Həyatı
Məmməd Böyükxan oğlu Fətəliyev 1938-ci il avqustun 25-də Azərbaycan Respublikasının,Yardımlı rayonunun Bərcan kəndində anadan olmuşdur.
1958-ci il dekabr – 1961-ci il iyul ordu sıralarında xidmət etmişdir.[1]
Təhsili
1953-cü ildə Bərcan kənd "7" illlik məktəbinin VII sinfini bitirmiş, 1956-cı ildə Yolocaq kənd orta məktəbinin X sinfini bitirmişdir. 1958-ci ildə Lənkəran Pedaqoji texnikumunu fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. Bundan sonra Bakı Dövlət Universitetinə daxil olmuş və 1967-ci ildə oranı fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir.[1]
Elmi fəaliyyəti
1981-ci ildə "Türkiyə və Balkan paktı (1929–1938-ci illərində Türkiyənin Balkanlarda xarici siyasət problemləri)" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. 2006-cı ildə "Türkiyə,Yunanıstan böyük dövlətlərin münasibətlərində (1914–1923-cü illər.)" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir.[1]
100 məqalənin, 2 monoqrafiyanın , 2 kitabın müəllifidir.[2][3][4]
Tədqiqat sahələri
- Ümimi tarix: " IBirinci Dünya müharibəsindən sonrakı illərdə Yunanıstan Türkiyə münasibətlərində Kipr məsələsi və böyük dövlətlər. (1945-XXI əsrin əvvəlləri)
- XX əsrin 90-cı illərində Yunanıstan-Türkiyə münasibətlərində Egey adalarının hərbiləşdirilməsi məsələsi
Əmək fəaliyyəti
1958-ci ilin sentyabr-noyabr aylarında Yardımlı rayonunun Şıxlar kənd "7"illik məktəbində müəllim işləmişdir. 1961-ci il sentyabr – 1972-ci il dekabr Yardımlı rayonunun Bəncan kənd "8"illik, 1966-cı ildən orta məktəbində müəllim işləmişdir. 1973-cü ilin yanvarından BDU-nun "Ümumi tarix", 1979-cu ildən "Avropa və Amerika ölkələrinin yeni və müasir tarixi" kafedrasında müəllim, 1978-ci ildən baş müəllim, 1985-ci ildən dosent, 2008-ci ilin aprelindən professor əvəzi işləmişdir. Bakalavr pilləsində "Avropa və Amerika ölkələrinin müasir tarixi" fənnini, magistratura pilləsində "Balkan problemləri və beynəlxalq münasibətlər", "IBirinci Dünya müharibəsi illərində ABŞ-Böyük Britaniya münasibətləri" fənlərini aparmışdır.[1]
Mükafatları
Əsərləri
Kitabları
- Türkiyə Diplomatiyası və Balkanlar. monografiya. Bakı, Azərnəşr. 1995.
- Türkiyə,Yunanıstan və böyük dövlətlər Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində və illərində. Bakı, 2005, 22,5ç.v.
- Yunanıstan, Türkiyə və böyük dövlətlər 1919–1922-ci illərdə. Bakı, 2013, 11,25 ç.v.
- Türkiyə Məsələsi və Böyük Dövlətləri Beynəlxalq Konfranslarda;Sevr Müqaviləsi. Bakı-Sabah, 2017, s.157
- Турция и Балканские государства в 1929–1938 гг. (Внешнеполитические проблемы Турции на Балканах). Баку "Сабах", 2018, с.200
Məqalələri
- Первая Балканская конференция, "Ученые записки" АГУ, Серия истории и философии. 1971, № 8 rus dilində.
- Сущность Балканской Ан-танты, "Ученые записки" АГУ, Серия истории и филосо-фии. 1972, № 6 rus dilində
- Последний период Балканской Антанты, "Ученые записки" АГУ, Серия истории и философии. 1973, № 8 rus dilində
- Итало-югославский пакт и Балканская Антанта, "Ученые записки" АГУ, Серия истории и филосо-фии. 1973, № 6 rus dilində
- Balkan Antantasının son dövrü(1937–1940), Gənc Tədqiqatçı1arın elmi konfransı məruzələrinin elmi tezisləri 0,1 ç.v 1973.
- Характер отношений СССР с социалистическими странами.Azərbaycan KP MК-nın "Аgitator" jurnalı, 1976.
- За обеспечение благоприятных внешних условий, Azərbaycan КP МК-nın "Аzərbaycan komunisti" nəzəri və siyasi jurnalı. 1976, № 6.
- Политическое положение на Балканах в начале 30-х годов (соглашения Турции с Грецией, Румынией и Югославией) rus dilində, "Ученые записки" АГУ, Серия истории и философии. 1977, № 7
- Первые годы деятельности Балканской Антанты и Турция (1934–1936 гг.) rus dilində "Ученые записки" АГУ, Серия истории и философии. 1978, № 8
- Испанские революции XIX века. ASE c 4, Bakı 1980.
- Испанское наследство. ASE c 4, Bakı 1980
- Испано-Американская война, ASE, c 4, Bakı 1980.
- Карибский Кризисс, ASE, c 5, Bakı 1981.
- Пакт Келлога-Бриана, ASE, c 5, Bakı, 1981.
- Кубинская Революция, ASE, c 5, Bakı 1981.
- Линкольн А., ASE, c 5, Bakı, 1981.
- Локарнские Договоры, ASE, c 5, Bakı, 1981.
- Максималисты. ASE, c 5, Bakı, 1918.
- План Маршала, ASE, c 5, Bakı, 1981.
- За Мир и Демократию. Azərbaycan KP MK-nın Agitator jurnalı № 7, 1981.
- День Международной солидарности Пролетариата. KP MK-nın Agitator jurnalı № 8, 1981.
- "Yeni Tarix". Ümummitəhsil məktəblərinin Х sinifi üçün dərslik
- "1919–1921-ci illərdə Fransa – Türkiyə münasibətləri" "Tarix və onun və problemləri" jurnalı, Bakı, 2005, № 1, s.77–84
- "Yunanıstan-Türkiyə müharibəsi illərində ABŞ-Türkiyə münasibətləri" "Tarix və onun problemləri " jurnalı. Bakı, 2005, № 2
- Ankara müqaviləsinin imzalanması və onun Fransa-Türkiyə münasibətlərində rolu. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu Azərbaycan tarixi problemləri, Bakı, Nurlan, 2005, s 3–8.
- Новейшая История, программа проблем лекций, Bakı, 1981.
- Турция и Балканский пакт (Проблемы турецкой политики на Балканах в 1929–38 гг.) Авто-реф. дисс. на соискан. уч.ст. канд. ист. наук Bakı, 1981.
- Международное положение Турции в начальный период мирового экономического кризиса 1929–1938 гг. "Известия" АН Аз.ССР, 1981, № 8.
- Международное коммунистическое движение в борьбе за мир и социаль-ный прогресс.Azərbaycan КP МК-nın Agitator 1982, № 7
- İki sistemin dinc yanası yaşaması və iqtisadi yarışı. Təşviqatçı jurnalı Bakı. 1983, № 3.
- Мирное сосуществование и экономическое соревнование Azərbaycan KP MK-nın Agitator jurnalı Bakı 1983, № 3.
- Тематика проблемных семинаров по курсу "Новейшей истории", Проблемы семинара, Bakı, 1983.
- Наполен I Бонапарт. ASE c 7, Bakı, 1983.
- Наполеон III. ASE, c,7. Bakı, 1983.
- Парижская коммуна (1789–1794), ASE, c 7, Bakı 1983.
- Парижская коммуна (1871), ASE, c.7, Bakı, 1983.
- Отношения Турции с балканскими странами в конце 20-х гг."Известия" АН Аз.ССР, 1984, № 2.
- Türkiyə və Balkan Paktı, ixtisas kursunun programmı, Bakı ADU, 1984.
- Düniya sosializm siteminin meydana gəlməsi, Bakı, ADU, 1984.
- Paris Kommunası, Bakı, ADU, 1984.
- Tələbələrdə dünyagörüşün formalaşmasında partiya və komsomol təşkilatlarının rolu. Ümumitəhsil və peşə məktəbi islahatının əsas istiqaməti və Universitet təhsilinin daha da təkmilişdirilməsi. Bakı, ADU, 1985.
- Sosialist ölkələri arasında yeni tipli münasibətlərin qurulması və inkişafında Marksist-Lenninçi partiyaları rolu. Sülh və Əməkdaşlıq siyasəti Məcmuə, ADU, 1986.
- Sosializm birliyi ölkələrinin xarici siyasəti sülh və xalqlar təhlükəsizliyi siyasətidir. Dinc yanaşı yaşamaq uğrunda. Məcmuə ADU, Bakı, 1987.
- Проект "пакта четырех держав" и Турция, "Новое и новейшее время" журналы. М., 1987, № I
- M.S.Qorbaçovun Oktyabr və yenidənqurma inqilab davamı edir — məruzəsi və ən yeni tarixi metodoloji problemləri. metodik vəsait, Bakı ADU, 1988.
- Подготовка и заключение конвенции в Монтре и Балканский пакт."Известия" АН Аз.ССР, 1990, № 4
- Müasir imperializm meylər və ziddiyətlər. ixtisas kursu proqram, Bakı 1991.
- Türk xalqının Yunanistan müdaxiliəsinə qarşı mübarizəsi və Bolqaristan. Bakı Universitetinin Xəbərləri (humanitar elimlər seriyası) Bakı. 1994.
- Müasir Tarix. proqram. BDU, 1994.
- Axtarışlarda keçən ömür. Tarix və Onun Problemləri. Bakı. 1999, № 3–4.
- Zəhmətlə yoğrulmuş ömür. Tarix və Onun problemləri. Bakı, 1999. № 3–4.
- Nəsimi Məmməd oğlu Quliyev −60. Tarix və Onun problemləri. Bakı, 1999 № 3–4.
- Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində Yunanistanda "Meqali ideya"nın yeni xarakter kəsb etməsi və Türkiyə-Yunanistan münasibətlərinin kəskinləşməsi. Bakı Dövlət Universitetinin 80-illiyinə həsr edilmiş konfransın materialları. Bakı, 2000.
- Yeni Tarix. Ümumtəhsil məktəblərinin IX sinifi üçün dərslik. Bakı, 2001. dərslik. Bakı, 2001.
- Balkan problemləri və beynəlxalq münasibətlər (ХХ əsrin 20–30-cu illəri proqram, "Adıloğlu" nəşriyyatı, 2001
- Avropa Amerika ölkələrinin müasir tarixi. Metodik vəsait. İqtisad Universiteti nəşriyatı 2002.
- Birinci Dünya müharibəsinin əvvələrində Yunanistan-Türkiyə ziddiyyətləri və Böyük Dövlətlərin Yunanistanı müharibəyə cəlb etmək uğrunda mübarizəsi. BDU-nun Xəbərləri Tarix və fəlsəfə seriyası № 3, 2003.
- Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində Türkiyə-Yunanistan münasibətlərində milli azlıqlar məsələsi vı böyük dövlətlər. Tarix və Onun Problemləri № 4, 2002. s. 52–58.
- 1923–1929 cu illərdə Yunanistan-Türkiyə münasibətləri. Beynəlxalq həyat № 1, 2003 s. 10–18
- Yunanistan-Türkiyə müharibəsi illərində ABŞ-Türkiyə münasibətlər. Tarix və Onun problemləri 2005, N2
- Birinci Dünya müharibəsi illərində İngiltərənin Türkiyəyə münasibətdə siyasəti (noyabr 1914-oktyabr 1918). Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Bakıxanov adına Tarix İnstitutu. Əsərlər., Bakı, Elm, 2004, I-cild s 229–243.
- Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində və müharibənin ilk aylarında İngiltərə-Türkiyə münasibətləri, AMEA-nın A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu, əsərlər II cild Bakı, 2004 səh 38–50.
- Yunanistan-Türkiyə müharibəsi illərində İngiltərə-Türkiyə münasibətləri, AMEA-nın A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu, əsərlər III cild . Bakı Elm, 2004.
- "Yunanıstanın İzmiri işğal etməsi və Yunan terroru" "Dirçəliş" jurnalı, 2005, №, 86–87, s.108–119.
- "Lozan konfransında Egey adaları məsələsi" Pedaqoji Universitetin xəbərləri (Humanitar və təbiət elmləri seriyası) Bakı 2005, № 2, s.632–637.
- "Lozan konfransında ərazi məsələləri, Frakiya sərhədi. Pedaqoji Universitetin xəbərləri (Humanitar elmləri seriyası) Bakı, 2005, № 3, s.641–646.
- "Lozan konfransında kapitülyasiyalar və xaricilərin rejimi məsələsi. "Tarix və onun problemləri" jurnalı. Bakı, 2005, № 3, s.63–67.
- "Lozan konfransında Mosul məsələsi" "Tarix və onun problemləri" jurnalı. Bakı, 2005, № 4, s.38–42.
- "Lozan konfransında iqtisadi və maliyyə məsələsi" "Tarix və onun problemləri" jurnalı. Bakı, 2005, № 1. s.79–85.
- "Yunanıstan – Türkiyə müharibəsi illərində Sovet-Türkiyə münasibətləri" "Dirçəliş" jurnalı 2005–2006,№ 94–95. s.152–165.
- "Lozan konfransında milli azlıqlar məsələsi" "Tarix və onun problemləri" jurnalı, 2006, № 2, s.69–75.
- "Birinci Dünya müharibəsi illərində Avstriya – Macarıstanın Türkiyəyə münasibətdə siyasəti" "Tarix və onun problemləri" jurnalı. Bakı, 2006, № 3, s.101–109.
- "Lozan konfransında boğazlar məsələsi" "Tarix və onun problemləri"jurnalı, Bakı, 2006, № 4, s.108–118.
- "Türkiyə məsələsi,Yunanıstan və böyük dövlətlər London konfransında" "Tarix və onun problemləri "jurnalı. Bakı.2007, № 1. s.165–170.
- "Avropa Amerika ölkələrinin müasir tarixi fənninin proqramı", Bakı 2007, müştərək. 3 ç.v.
- "Avropa ölkələrinin müasir tarixi fənninin proqramı" Bakı, 2007 müştərək. 3 ç.v.
- Lozan konfransın patriarxlıq məsələsi Tarix və Onun problemləri, 2009, N 3 Bakı, səh. 138–144.
- "Türkiyə məsələsi San-Remo konfransında" "Tarix və onun problemləri"jurnalı, Bakı, 2008, № 1–2, s.109–117.
- "Lozan konfransı ərəfəsində Türkiyədə vəziyyət və İstanbulda Refet Bele missiyası" "Tarix və onun problemləri"jurnalı. Bakı, 2008, № 4 s.167–170.
- "IBirinci Dünya müharibəsi illərində ABŞ-Böyük Britaniya münasibətləri" magistratura kursu üçün proqram, Bakı 2008, 1,5 ç.v.
- Versal sülhü və Balkan ölkələri. Tarix və Onun problemləri jurnalı, Bakı, 2010 N3, səh 66–71
- Yunanistanın Balkanlarda təminat paktı yaratmaq layihəsi. Tarix və Onun problemləri. Bakı, 2011 N1, səh 91–96.
- Böyük Dövlətlərin Balkan siyasəti (1925–1928-ci illər) Tarix və Onun Problemləri Bakı, 2012, N2 s 76–82.
- İkinci Dünya müharibəsindən sonra Kipr məsələsi və Yunanistan (1945–1964) Tarix və Onun problemləri, Bakı, 2013, Xüsusi buraxılış N2 s 202–210
- İkinci dünya müharibəsindən sonra Kipr məsələsi və Türkiyə – Tarix və onun problemləri,2014 № 2, səh. 147–156.
- "Türkiyə, Yunanıstan və böyük dövlətlər Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində və illərində", magistratura üçün proqramm – 1 ç.v.
- İkinci Dünya müharibəsi illərində ABŞ-Böyük Britaniya münasibətləri (1941–1945) fənnin proqramı (magistratura üçün). 2015.
- Yunanistan və Kipr məsələsi (1965–1974-cü illər). Tarix və Onun problemləri, Bakı, 2015, N1, səh.144–152
- XX əsrin 80-ci illərində Türkiyə-Yunanistan münasibətlərində Kipr məsələsi. Tarix və Onun problemləri, N 3, 2016, səh. 158–166.
- Avropa və Amerika Ölkələrinin Yeni Tarixi fənnin proqramı XVIII əsrin ortaları — XX əsrin əvvəlləri. Elmi redaktoru. Bakı. 2017 s.84
Həmçinin bax
İstinadlar
|
|
