Kreyser

Kreyser (Hollandca: kruiser, "toqquşma") — böyük hərbi gəmilərin siniflərindən biridir. Destroyerlər kimi, kənardan dəstəyə ehtiyac duyurdular, amma müasir dövrdə bu fərq yox olmuşdur. Əvvəllər müstəqil əməliyyatlar üçün ən kiçik gəmi hesab olunurdular. Müasir müharibələrdə kreyserin köhnə funksiyası yox olmuş və yerini destroyerlərə buraxmışdır. Hərbi funksiyasına görə ən böyük gəmilər üçün Kreyser adından istifadə olunur.

Deutschland sinifli kreyserlər, Alman Reyxsmarinası tərəfindən Versal sülh müqaviləsinin məhdudiyyətlərinə müvafiq olaraq hazırlanmış ağır zirehli bir kreyser forması ilə üç Panzerschiff'in seriyasıdır. Sinifin adı ilk tamamlanmış gəmi olan Deutschlanddan sonra təyin olunmuşdur. Seriyaya aid üç gəmi 1931–1934-cü illərdə istehsal edilmiş və İkinci dünya müharibəsi əsnasında Kriegsmarineyə xidmət etmişdir.

İngiltərə öz gəmilərini, zirehli və kreyserlərdən daha kiçik olduqları üçün, güclü atəş gücünə malik olduqlarına və digər dövlətlərin ağır kreyserlərinə nisbətən daha çox silahla təchiz etdiklərinə görə zirehli döyüş gəmilərini "cib zirehlisi" adlandırmağa başlamışdılar, baxmayaraq ki, bu gəmilərin xarakteristikası ağır kreyserə daha yaxın idi. Deutschland sinif gəmilərinə də bu dairənin içərisində "cib zirehlisi" deyilirdi. Əslində gəmilər Amerikanın Pensilvaniya sinifli döyüş gəmilərindən iki fut uzun idi. Deutschland sinifli gəmilər əvvəlcə Panzerschiff olaraq təsnif edilsə də, Kriegsmarine tərəfindən 1940-cı ilin fevral ayında ağır kreyser kimi yenidən təsnif edildilər.

Əlavə ədəbiyyat siyahısı

• Bauer, K. Jack; Roberts, Stephen S. Register of Ships of the U.S. Navy, 1775–1990: Major Combatants. Westport, Connecticut: Greenwood Press. 1991. ISBN 0-313-26202-0.
• Churchill, Winston. The Second World War, vol. I: The Gathering Storm (1st). Houghton Mifflin Company. 1948.
• Tanaka, Raizo. The Struggle for Guadalcanal // Evans, David C. (redaktor). The Japanese Navy in World War II: In the Words of Former Japanese Naval Officers (2nd). Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. 1986. ISBN 0-87021-316-4.
• Friedman, Norman. US Battleships: An Illustrated Design History. Annapolis: Naval Institute Press. 1985. ISBN 978-0-87021-715-9.
• Friedman, Norman. U.S. Cruisers: An Illustrated Design History. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. 1984. ISBN 0-87021-718-6.
• Friedman, Norman. US Destroyers: An Illustrated Design History (Revised). Annapolis: Naval Institute Press. 2004. ISBN 1-55750-442-3.
• Gardiner, Robert; Gray, Randal. Conway's All the World's Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press. 1985. ISBN 0-85177-245-5.
• Gardiner, Robert; Chesneau, Roger. Conway's All the World's Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press. 1980. ISBN 0-8317-0303-2.
• Gardiner, Robert; Chumbley, Stephen. Conway's All the World's Fighting Ships 1947–1995. London: Conway Maritime Press. 1995. ISBN 1-55750-132-7.
• Garzke, William H.; Dulin, Robert O. Battleships: Axis and Neutral Battleships in World War II. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. 1985. ISBN 978-0-87021-101-0. OCLC 12613723.
• Howland, Vernon W., Captain, RCN. "The Loss of HMS Glorious: An Analysis of the Action". Warship International. Toledo, OH: International Naval Research Organization. XXXI (1). 1994: 47–62. 22 May 2001 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 June 2010.
• Jackson, Robert. The World's Great Battleships. Thunder Bay, Ontario, Canada: Thunder Bay Press. 2000. ISBN 1-89788-460-5.
• Kemp, Paul. Submarine Action. Sutton. 2006. ISBN 0-7509-1711-3.
• Kennedy, Kennedy. Pursuit: The Sinking of the Bismarck. London: William Collins Sons & Co Ltd. 1974. ISBN 0-00-211739-8.
• Kurzman, Dan. Left to Die: The Tragedy of the USS Juneau. New York: Pocket Books. 1994. ISBN 0-671-74874-2.
• Morison, Samuel Eliot. History of United States Naval Operations in World War II, vol. III: The Rising Sun in the Pacific, 1931 – April 1942. University of Illinois Press. 2001. ISBN 0-252-06973-0.
• Morison, Samuel Eliot. History of United States Naval Operations in World War II, vol. V: The Struggle for Guadalcanal, August 1942 – February 1943. Boston: Little, Brown and Company. 1958. ISBN 0-316-58305-7.
• Morison, Samuel Eliot. History of United States Naval Operations in World War II, vol. VI: Breaking the Bismarcks Barrier. Castle Books. 1958. ISBN 0-7858-1307-1.
• Morison, Samuel Eliot. History of United States Naval Operations in World War II, vol. XII: Leyte, June 1944 – January 1945. Champaign, Illinois: University of Illinois Press; Reprint edition. 2004 [1956]. ISBN 0-252-07063-1.
• Parkes, Oscar British Battleships (2nd Edition). Leo Cooper, London, 1990. ISBN 0-85052-604-3.
• Rohwer, Jürgen. Chronology of the War at Sea, 1939–1945: The Naval History of World War Two. Annapolis: US Naval Institute Press. 2005. ISBN 978-1-59114-119-8.
• Rowland, Buford; Boyd, William. US Navy Bureau of Ordnance in World War II. Washington, DC: US Navy Bureau of Ordnance, Department of the Navy. 1954.
• Roberts, Stephen S. "The Classification of British and French Screw Cruising Ships, 1840–1900". Warship International. XIV (2). 1977: 144–156. ISSN 0043-0374.
• Watts, Anthony J. Japanese Warships of World War II. Garden City, New York: Doubleday. 1973. ISBN 0-385-09189-3.
• Zetterling, Niklas; Tamelander, Michael. Tirpitz: The Life and Death of Germany's Last Super Battleship. Havertown, PA: Casemate. 2009. ISBN 978-1-935149-18-7.
• Lipiecki, Sławomir. "Symbol siły US Navy. Krążowniki typu Ticonderoga. Część 1". Morze, Statki i Okręty (polyak). Warsaw: Magnum X. XXV (197). 2020.
• Bierieżnoj, Siergiej. Sowietskij WMF 1945-1995. Kriejsiera, bolszyje protiwołodocznyje korabli, esmincy. Morskaja Kollekcyja (rus). 1995. 1/1995.
• Asanin, Władimir. "Rakiety otieczestwiennego fłota. Czast 2. Na okienaskich prostorach". Tiechnika i Woorużenije (rus). 6. 2007.
• Rochowicz, Robert. "Krążowniki atomowe projektu 1144". Morze, Statki i Okręty (polyak). Warsaw: Magnum X. 2018.

Xarici keçidlər

• Philip Sims; Michael Bosworth; Chris Cable; Howard Fireman. "Historical Review of Cruiser Characteristics, Roles and Missions". SFAC Report Number 9030-04-C1. Future Concepts and Surface Ship Design Group, Naval Sea Systems Command, United States Navy. 5 January 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 March 2011.