| İsrail–Banqladeş münasibətləri |
|---|
 |
|
|
İsrail–Banqladeş münasibətləri — İsrail və Banqladeş arasında hazırda birbaşa diplomatik münasibətlər yoxdur. Lakin dolayı olanlar ABŞ və AB-nin vasitəçiliyi ilə mövcuddur. Banqladeş mallarını İsrailə ixrac etməklə bir az qazanc əldə edir[1]. Banqladeş rəhbərliyi müstəqil Fələstin dövləti yaranana qədər İsraili tanımayacağını bildirir[2]. Bununla belə son vaxtlar hər iki ölkənin rəsmiləri arasında əlaqələr qurmaq üçün danışıqlar daha tez-tez baş verir[3].
Diplomatiya
Banqladeş İsraili tanımayan BMT-yə üzv 29 ölkədən biridir. Vətəndaşlarının İsrailə gəlməsini rəsmi şəkildə qadağan edən və İsrail pasportlarını qəbul etməyən ölkələrdəndir[4][5][6].
2003-cü ilin noyabrında banqladeşli jurnalist Salah Çudxuri Təl-Əvivə uçmağa cəhd göstərdiyinə görə həbs olundu. O, üsyan, xəyanət və küfrdə günahlandırıldı və 7 il həbs cəzasına məhkum edildi[7][8].
Banqladeş müstəqil Fələstin dövlətinin yaradılması ideyasını dəstəkləyir və İsrailin "Fələstinin qanunsuz işğalına" son qoymasının tərəfdarıdır[5].
«Jerusalem Post» qəzetində yayımlanan açıqlamada İsrail hökumətinin bir nümayəndəsi «Banqladeş ilə heç bir fikir ayrılığımız yoxdur. Dialoq etmək istəyirik. İnsanlar arasındakı münasibətləri istəyirik. Biz Banqladeşin dindar vətəndaşlarını müqəddəs Qüds şəhərinə dəvət edirik[9]» deyə bəyan etmişdir. İsrail müvəffəqiyyətsiz olaraq «Banqladeş ilə diplomatik münasibətlər qurmaq istəyir». Banqladeşin Baş naziri Şeyx Həsinə 2014-cü ildə demişdir: «Fələstinlilərə dəstək verməyə davam etdik və israililərin onların torpaqlarını işğal etməsi heç vaxt qəbul edilə bilməz»[10]. Banqladeşin keçmiş xarici işlər naziri Dipu Moni Dəkkənin Banqladeş ilə İsrail arasında münasibətlərin qurulması ilə bağlı qərar verməyə hazır olduğunu bildirmişdir.
Ticarət
Hər iki ölkənin ÜTT-yə üzv olmasına baxmayaraq Banqladeş İsrailə ticarət qadağasını tətbiq edir[11]. 2014-cü ildə Banqladeş İxrac Bürosunun rəsmi statistikası ölkənin 2013-2014-cü illərdə İsrailə 2577 dollar dəyərində mal ixrac etdiyini müəyyən etmişdir[12][13]. Ancaq son illərdə Banqladeş malları ABŞ ya da Aİ yolu ilə İsrailə ixrac edildiyi bildirilir[14].
Banqladeş istiqlal müharibəsi
İsrail Banqladeşi tanıyan ilk ölkələrdən biri olmuşdur[15]. İsrail hökuməti və adi vətəndaşlar 1971-ci ildə Banqladeş istiqlal müharibəsi zamanı banqladeşliləri dəstəkləmişdir. Banqladeş müstəqillik qazandıqdan sonra, yeni ölkə 4 fevral 1972-ci ildə İsrail tərəfindən tanınınır. Lakin Banqladeş hökuməti rəsmi olaraq tanınmanı qəbul etmir[16][17]. Banqladeş hökuməti adından o zamankı xarici işlər naziri Xundakar Muştak Əhməd İsrail hökumətinə İsrail tərəfindən müstəqilliklərinin tanınmasını qəbul edə bilməyəcəklərini ifadə edir.
İstinadlar
