| Şərq fıstığı |
|---|
![]() |
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. |
|
|
|
Təbii yayılması
Yabanı halda Böyük və Kiçik Qafqazın orta və yuxarı dağ qurşaqlarında, Aralıq dənizi sahillərində yayılmışdır.
Botaniki təsviri
Hündürlüyü 50 m-ə qədər olan ağacdır. Gövdəsinin diametri 150 sm-ə çatır, qabığı bozumtul-kül rəngli, yaşlı nüsxələrində qabığı qəhvəyi rəngli və hamardır. Uzunömürlüdür, 500 ilə qədər yaşayır. Yarpaqları sadə, qalın və parlaqdır kənarları xırda mişardişli və ya dalğavaridir. Yarpaqların alt tərəfi seyrək tükcüklü, ellipsvari və ya yumurtavaridir. Çiçəkləməsi yarpaqların yaranması ilə birlikdə başlayır. Erkək çiçəkləri zoğun ucunda yerləşir, sırğavaridir. Dişi çiçəkləri yarpağın qoltuğunda yerləşir. Hər çiçəkdə 12 dişicik vardır. İqlim şəraitindən asılı olaraq aprel-may aylarında çiçəkləyir, meyvəsi sentyabr-oktyabr aylarında yetişir. Meyvəsi üçkünc, sivri uclu, qabırğavari, qalın qabıqlı, qəhvəyi rəngli, odunlaşan qərzəklə örtülü, qərzəyin üstü tikanvari çıxıntılardan ibarətdir. Hər qərzəkdə 2 və bəzən 1 ədəd toxum olur. Toxumla çoxaldılır, kəsildikdə kötükdən güclü pöhrə verərək bərpa olunur.
Ekologiyası
Orta və yuxarı dağ qurşaqlarında 600-1800 m. hündürlükdə, münbit torpaqlarda bitir. Kölgəyədavamlı, istisevəndir, gillicə torpaqlarda yaxşı bitir.
Azərbaycanda yayılması
Alazan-Əyriçay vadisində, İsmayıllı və Balakən rayonları ərazisində, 250-500 m yüksəkliklərdə təsadüf edilir. Talışın yüksək dağlıq hissəsində qarışıq meşələr yaradır. Zaqatala, Gəncə, Tovuz, Lənkəran, Qusar, Daşkəsən və s. meşə təsərrüfatlarında təbii halda yayılmışdır.
İstifadəsi:
Dağ kəndlərinin yaşıllaşdırılmasında və meşəsalmada dekorativ bitki kimi istifadə olunur. Fıstıq toxumunda 30-40% yüksək keyfiyyətli texniki yağ vardır.
Ədəbiyyat
Azərbaycan Dendroflorası III cild-Bakı:"Elm",2016,400 səh. Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine T.S.Məmmədov
.jpg)
