İvan Pıryev

İvan Pıryev
rus. Иван Александрович Пырьев
Doğum adı	İvan Aleksandroviç Pıryev
Doğum tarixi	17 noyabr 1901
Doğum yeri	Kamen kəndi, Barnaul qəzası, Tomsk quberniyası, Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi	7 fevral 1968 (66 yaşında)
Vəfat yeri	Moskva, SSRİ
Vəfat səbəbi	infakt
Dəfn yeri	Novodeviçye qəbiristanlığı
Vətəndaşlığı	Rusiya İmperiyası SSRİ
Fəaliyyəti	aktyor, kinorejissor, ssenarist
Fəaliyyət illəri	1921 — 1968
İstiqamət	Komediya, dram
Üzvlüyü	SSRİ Kinematoqrafçılar İttifaqı
Mükafatları
IMDb	ID0701576
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İvan Pıryev, 1947

İvan Aleksandroviç Pıryev (rus. Иван Александрович Пырьев; 17 noyabr 1901 — 7 fevral 1968) — rus sovet rejissoru, ssenarist və aktyoru^[1][2]. SSRİ Kinematoqrafçılar İttifaqının banisi və ilk sədri. SSRİ xalq artisti (1948). Altıqat Stalin mükafatı laureatı (1941, 1942, 1943, 1946, 1948, 1951). 1956-cı ildən Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası üzvü.

Həyatı

İvan Pıryev 1901-ci ildə indiki Altay diyarının Kamen kəndində anadan olmuşdur. 1904-cü ildə atası davada həlak olmuş, İvan babasının himayəsində qalmışdır. 1915-ci ildə Pıryev kəndin digər gəncələri ilə birgə müharibəyə yollanır. Döyüşlərdə iki dəfə yaralanır, göstərdiyi igidliklərə görə 3-cü və 4-cü Georgi ordeni ilə təltif olunur. 1918-ci ilin mayında tif xəstəliyində tutulur. Daha sonra Qızıl Ordu sıralarına yazılır. 1921-ci ildən Proletkultun Fəhlə teatrında aktyor kimi fəaliyyətə başlayır, tamaşalarda Sergey Eyzenşteyn ("Meksikalılar") və Vsevolod Meyerhold ("Meşə"). 1923-cü ildə QEKTAMES-in aktyorluq bölməsini bitirmişdir. 1925-ci ildən kinoda fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. Pıryev bu illərdə müxtəlif kinostudiyalarda (Qoskino, Proletkino, Soyuzkino) işləyirdi. 1936-cı ildə Pıryevin "Partiya bileti" adlı filmi SSRİ ekranına çıxdı. İvan Pıryevin "Varlı gəlin" (1938), "Traktorçular" (1939), "Donuzabaxan qız və çoban" (1941), "Müharibədən sonra axşam saat altıda" (1944 ), "Kuban kazakları" (1950) filmləri sovet kinosunun qızıl fonduna daxildir. Böyük Vətən müharibəsi illərində partizan hərəkatı haqqında film yaradan ilk rejissorlardandır. ("Raykom katibi", 1942). 1957-1965-ci illərdə SSRİ Kinematoqrafçılar İttifaqının sədri, SSRİ Ali Sovetinin deputatı olmuşdur. Fyodor Dostoyevskinin əsərləri üzrə "İdiot" (1958), "Bəyaz gecələr" (1960), "Karamazov qardaşları" (1969) filmlərini çəkmişdir. Bir neçə filmi beynəlxalq kino festivallarında mükafata layiq görülmüşdür. İvan Pıryev 7 fevral 1968-ci ildə Moskvada vəfat etmiş, Novodeviçiya qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.

Mükafat və fəxri adları

• Birinci dərəcəli Stalin mükafatı (1941)— "Traktorçular" (1939) filminə görə^[3];
• İkinci dərəcəli Stalin mükafatı (1942) — "Donuzabaxan qız və çoban" (1941) fiıminə görə^[4];
• İkinci dərəcəli Stalin mükafatı (1943) — "Raykomun katibi" (1942) filminə görə^[5];
• İkinci dərəcəli Stalin mükafatı (1946) — "Müharibədən sonra axşam saat altıda" (1944) filminə görə^[6];
• Birinci dərəcəli Stalin mükafatı (1948) — "Sibir torpağı haqqında hekayə" filminə görə^[7];
• İkinci dərəcəli Stalin mükafatı (1951) — "Kuban kazakları" (1950) filminə görə^[8];
• Beynəlxalq dünya mükafatı (1952) — "Biz dünya arxasındayıq" (1951) sənədli filminə görə;
• RSFSR əməkdar incəsənət xadimi (1942);
• SSRİ xalq artisti (1948);
• 3-cü və 4-cü dərəcəli Georgi xaçları;
• 3 dəfə Lenin ordeni (1938, 15.09.1948, ?);
• 4 dəfə "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni (14.04.1944; 1950, 1951, 03.11.1961)^[9];
• Medallar və bir çox kinofestivallarda mükafatlar.

Filmoqrafiya

Filmin çəkilmə ili	Filmin adı	Şəkil	Filmin orijinal adı	Fəaliyyəti
1923	Qlumovun gündəliyi		rus. Дневник Глумова	Aktyor
1928	Qopardılmış qol		rus. Оторванные рукава	Ssenarist
1929	Yad qadın		rus. Посторонняя женщина	Rejissor
1930	Dövlət çinovniki		rus. Государственный чиновник	Rejissor
1931	Anlaşılan sonuncu səhv		rus. Понятая ошибка последняя)	Rejissor, ssenarist
1933	Konveyer ölümü		rus. Конвейер смерти	Rejissor
1936	Partiya bileti		rus. Партийный билет	Rejissor
1937	Varlı gəlin		rus. Богатая невеста	Rejissor
1939	Traktorçular		rus. Трактористы	Rejissor
1940	Sevimli qız		rus. Любимая девушка	Rejissor
1941	Donuzabaxan qız və çoban		rus. Свинарка и пастух	Rejissor
1942	Raykom katibi		rus. Секретарь райкома	Rejissor
1944	Müharibədən sonra axşam saat altıda		rus. В 6 часов вечера после войны	Rejissor
1947	Sibir torpağı haqqında hekayə		rus. Сказание о земле Сибирской	Rejissor
1949	Kuban kazakları		rus. Кубанские казаки	Rejissor
1951	Biz dünya arxasındayıq		rus. Мы за мир	Rejissor
1954	Sədaqət imtahanı		rus. Испытание верности	Rejissor
1958	İdiot		rus. Идиот	Rejissor, ssenarist
1959	Bəyaz gecələr		rus. Белые ночи	Rejissor, ssenarist
1962	Bizim ümumi dostumuz		rus. Наш общий друг	Rejissor, ssenarist
1964	Uzaq ulduzun işığı		rus. Свет далёкой звезды	Rejissor
1968	Karamazov qardaşları[10][11]		rus. Братья Карамазовы	Rejissor, ssenarist

Xatirəsi

Moskvada rejissorun məzarı

• Moskvada rejissorun adına küçə verilmişdir^[12][13]

Xarici keçidlər

• Надгробие И. А. Пырьева  (rus.)
• Иван Александрович Пырьев  (rus.)
• Пырьев Иван Александрович  (rus.)
• Биографии. История жизни великих людей.  (rus.)

İstinadlar

1. Beumers, Birgit. Directory of World Cinema: RUSSIA 2. Intellect Ltd. 2015. 40–41. ISBN 978-1-7832-0010-8. 2018-08-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-03.
2. Ирина Гращенкова, Пырьев Иван Александрович, Arxivləşdirilib 2013-01-13 at Archive.today Кинобраз. Accessed 18 July 2008.
3. Трактористы на 1films.ru Arxivləşdirilib 2009-03-22 at the Wayback Machine  (Yoxlanılıb 13 iyul 2009)
4. Кадр с письмом из фильма «Свинарка и пастух»
5. Секретарь райкома Arxivləşdirilib 2021-11-28 at the Wayback Machine на сайте «Дом Кино»
6. «В 6 часов вечера после войны» — Internet Movie Database saytında
7. «Сказание о земле Сибирской» — Internet Movie Database saytında
8. «Кубанские казаки» Arxivləşdirilib 2013-12-19 at the Wayback Machine в онлайн-кинотеатре «Мосфильма»
9. Иван Александрович ПЫРЬЕВ * Биография * Фотография
10. "«Братья Карамазовы» — Энциклопедия отечественного кино". 2015-02-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-03.
11. «Братья Карамазовы» Arxivləşdirilib 2013-12-19 at the Wayback Machine в онлайн-кинотеатре «Мосфильма»
12. "Пырьев Иван Александрович". 2021-12-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-03.
13. "«Звезда» экрана, или Кинотеатр сегодня". 2020-11-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-03.