Jean Vilbrun Guillaume Sam (4 de marzu de 1859, Juana Méndez (es) 
– 28 de xunetu de 1915, Puertu Príncipe) foi un políticu y militar haitianu, presidente d'Haití del 4 de marzu al 27 de xunetu de 1915. Foi primu de Tirésias Simon Sam, presidente d'Haití dende 1896 hasta 1902.
Biografía
Sam yera'l comandante de la División del Norte d'Haití cuando dirixó la revuelta que llevó al poder al presidente Cincinnatus Leconte. Más tarde encabezó la revuelta que derrocó al presidente Oreste Zamor. Sam foi proclamáu presidente cuando'l so antecesor, Joseph Davilmar Théodore, foi obligáu a arrenunciar el 25 de febreru de 1915, cuando nun pudo pagar a los milicianos que lu habíen ayudáu a derrocar a Zamor.
Como'l quintu presidente en cinco años aturbolinaos, Sam viose obligáu a trepar con una revuelta contra'l so propiu réxime, dirixíu pol Dr. Rosalvo Bobo, que s'oponía a los llazos comercial y estratéxicu espandíos del gobiernu colos Estaos Xuníos. Tarreciendo que compartiría'l mesmu destino que los sos predecesores, Sam actuó con durez contra los sos oponentes políticossobremanera la población mulata, más educada y más rica. La culminación de les sos midíes represives producióse'l 27 de xunetu de 1915, cuando ordenó la execución de 167 presos políticos, incluyíu l'ex presidente Zamor, que taba deteníu nuna prisión de Puertu Príncipe. Esto enfureció a la población, que se llevantó contra'l gobiernu de Sam asina llegó-yos la noticia de les execuciones.
Sam fuxó a la embaxada de Francia, onde recibió asilu. Los líderes mulatos de los rebeldes aprucieron na embaxada y atoparon a Sam. Abasnar y cutir, depués refundiaron el so cuerpu inerte sobre la verja de fierro de la embaxada a la población qu'aguardaba, quien depués fixo cachos el so cuerpu y exhibió les pieces al traviés de los barrios de la capital. Mientres les siguientes dos selmanes, el país tuvo en caos.
La noticia del asesinatu llueu llegó a los barcos de l'Armada d'Estaos Xuníos fondiaos nel puertu de la ciudá. El presidente Woodrow Wilson, que resabiaba del xiru de los acontecimientos n'Haití, y especialmente la posibilidá de que Bobo tomara'l poder, ordenó a les tropes d'Estaos Xuníos que s'apoderaren de la capital, alegando que los disturbios podríen bastiar una invasión del Imperiu alemán al país. Aterrizaron a otru día, el 28 de xunetu, y siguieron ocupando'l país mientres diecinueve años (vease Ocupación d'Haití por parte de los Estaos Xuníos), hasta agostu de 1934.
Referencies
