Evolución d'estrelles de distintes mases representaes nel diagrama de Hertzsprung-Russell. La fase de variable lluminosa azul apaez marcada como VLA pal casu de trazar evolutiva de la estrella de 60 mases solares.
Les variables lluminoses azules (VLA, n'inglés luminous blue variables), tamién conocíes como variables S Doradus, son les estrelles más lluminoses que se conocen y ente les cualos atópense dalgunes de les estrelles más masives del universu. El so númberu ye desaxeradamente escasu por representar una fase curtia de la evolución estelar d'estrelles bien masives, de les cualos yá hai poques de por sí. Por suerte, la so elevada lluminosidá facer bien conspicuas polo que, anque'l so númberu sía bien escasu, son fáciles de detectar.
Tipos
Esisten dos tipos de VLA: les de baxu rellumu —que tienen relativamente poca masa y que paecen ser estrelles que dexaron tras la fase de superxigante colorada, por casu HD 160529, y que siquier en dellos casos (estrelles de 20-25 mases solares) podríen ser l'últimu estadiu evolutivu enantes d'españar como supernoves[1]— y les de rellumu eleváu, que vienen de les estrelles más masives, como ye'l casu d'Eta Carinae y en ciertu mou ye l'equivalente d'estes de la fase de superxigante colorada, que nun esperimenten, teniendo llugar mientres la fases finales de fusión d'hidróxenu nel centru de la estrella, mientres esti elementu ye fundíu nuna capa alredor del nucleu estelar, y mientres el principiu de la fase de fusión d'heliu n'este.
Orixe y evolución
La fase VLA ye una de les últimes fases de la vida d'una estrella bien masiva, y esiste de fechu cierta evidencia qu'apunta a qu'éstos astros pueden ser proxenitores de supernoves. Les VLA son estrelles que'l so rellumu varia amodo n'escales d'año pero con erupciones repentines que provoquen enormes variaciones de lluminosidá. Les erupciones son tan violentes qu'en delles ocasiones confundiéronse con esplosiones de supernova. Créese qu'estes erupciones prodúcense porque la estrella avérase peligrosamente a la llende d'Eddington, lo que fai que la presión de la radiación espulse les sos capes más esternes de forma violenta. Sicasí, ye posible que la presencia d'estrelles compañeres tamién xuegue un papel nes erupciones. Esi paez ser el casu pa Eta Carinae, la VLA más conocida, y quiciabes tamién para P Cygni.
Los modelos teóricos indiquen que na fase VLA una estrella que primeramente tuviera 120 MSol puede llegar a espulsar decenes de mases solares. Si la estrella sobrevive a la fase VLA, convertir nuna estrella Wolf Rayet, anque tamién se propunxo que puede dase'l procesu inversu y que les Wolf-Rayet de tipu WN riques en hidróxenu sían los precursores de les VLAs.
