Taraxacum officinale

Taraxacum officinale; Xiblata
Clasificación científica
Reinu:	Plantae
División:	Magnoliophyta
Clas:	Magnoliopsida
Subclas:	Asteridae
Orde:	Asterales
Familia:	Asteraceae
Subfamilia:	Cichorioideae
Tribu:	Cichorieae
Subtribu:	Crepidinae
Xéneru:	Taraxacum
Especie:	Taraxacum officinale; L.) Weber ex F.H.Wigg., Prim. Fl. Holsat., 56, 1780
Sinonimia
	Leontodon taraxacum L., Sp. Pl., vol. 2, p. 798, 1753 - basiónimu; Leontodon vulgare Lam., Fl. Baier. Reise, 11, 1786, nom. illeg.; Taraxacum dens-leonis Desf., Fl. Atlant., 2: 227, 1799, nom. illeg.;
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew	Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online	World Flora online
	[editar datos en Wikidata]

Nota: esiste una fonda y entrellizáu tracamundiu difícil de resolver ente les denominaciones Taraxacum officinale según los autores.^[1]^[2]^[3]

La Xiblata^[4] (Taraxacum officinale) ye una especie de planta con flor de la familia de les asteracees.

Considerada xeneralmente como una "meruxa", les sos fueyes peracabar n'ensalada y atribuyéronse-y numberoses propiedaes medicina-yos.

Descripción

Esta planta perenne con raigañu primariu llarga y roseta basal, suel algamar 40 cm d'altor.^[5] Tien fueyes alternes llanceolaes con una nervadura central, ensin peciolu estremáu, pinnatipartidas con lóbulos en forma triangular de márxenes dentaos y agudos, dacuando presenta microvellosidaes. El tarmu permanez siempres nun estáu desaxeradamente encurtiáu, ye por esto que se denominen plantes acaules. Amás son capaces de producir un entrenudo allargáu con una inflorescencia denomináu escapo. Pedúnculos de la inflorescencia buecos, que al rompese emana un zusmiu llechiento amargosu. Flores hermafrodites d'un color mariellu doráu que la faen fácilmente identificable. Corola en lígules terminada en cinco pequeños dientes, floria en primavera a hasta fines de branu. El frutu ye un aqueniu con llargu picu y miriguanu.

Distribución y hábitat

Ficheru:Diente de lleón nel pacional.jpg

Diente de lleón nel pacional.

Hai nicios serios sobre una procedencia europea.^[6] Na actualidá estendióse práuticamente por tolos continentes. Alcuéntrase fácilmente nos caminos, pacionales, praos, llantadera direuta, y sobremanera en xardinos, tantu que ye considerada meruxa o "maleza", polos xardineros.

Usos

Ye una planta depurativa, indicada pa purificar l'organismu d'elementos tóxicos. Puede actuar nel fégadu, reñón y la vesícula, y col so efeutu diuréticu evita l'apaición de piedres nel reñón. Tamién ye un tónicu dixestivu contra'l estriñimientu y la matinada d'alcohol. Pa usu tópicu ye eficaz pa llimpiar la impureces de la piel, acné, urticaria. Estes propiedaes son pol so conteníu d'inulina, acedos fenólicos, sales minerales, ente otres sustancies qu'apurren beneficios na piel.^[7] En dellos periodos d'escasez, el raigañu secu utilizóse como sustitutu de l'achicoria, que de la mesma yera sustitutu del café. Les sos fueyes monteses o cultivaes son comestibles, prefiérense les que son nueves y tienres pa ensalaes ente que les madures al ser más amargoses peracábense cocíes anque ta ensin confirmase la esistencia de cultivos pa esti fin.

Sicasí, Font Quer nel so Dioscórides anováu comenta de la esistencia de cultivos en Llión pol látex del raigañu, ricu en cauchu (ensin especificar la especie de Taraxacum de que se tratara).

Ye una de les principales especies de flora d'interés apícola nes praderíes, les abeyes visiten les sos flores indefectiblemente, apurriendo bien bona cantidá de néctar y polen. Pola so distribución práuticamente cosmopolita ye conocíu en tol mundu polos apicultores.

Usu en medicina popular

Llegar a falar d'una taraxoterapia en cuanto al usu melecinal d'esta planta; en medicina popular ye usáu pa diverses recetes y composiciones con otros fitoremedios, principalmente como:

hepáticu / biliar
antirreumático, espasmolítico, anaflogístico, diuréticu
antidiscrático

Usu en fitoterapia

En fitoterapia (yerbolera) úsase tamién los principios activos puros por aciu infusión o decoctos, principalmente pa inapetencia, indixestión y disturbios hepáticos.

Les sos fueyes contienen gran cantidá de vitamina A, C, fierro, llevando más fierro y calciu que les espinaques o otres hortolices.^[8]

Usu culinariu

Nes artes culinaries de países del Mediterraneu ye apreciada la ensalada primaveral depurativa fecha yá sía namái cola fueyes de taraxacum o entemecida con otres verdures.
Tamién los pétalos de les flores pueden contribuyir a dar sabor y color a ensalaes mistes. Los botones de les flores son apreciaos si preparar con aceite d'oliva. Les flores tamién pueden preparar en pastel ya inclusive frites (rehogadas). Los tienros biltos basales pueden consumise al natural o con aceite d'oliva extravirgen o salteaos nun sartén con ayu (o entá meyor con ayu ursino).

En munches rexones d'Europa preparaba una mermelada d'estes flores.

Ferver en cazu abiertu mientres aproximao 20 minutos; penerar y caltener el líquidu; añader 1 kg d'azucre; ferver en cazu abiertu hasta llograr la densidá deseyada; vertir (hirviente) el líquidu llográu, trupu, en vasos bien llimpios (esterilizaos) y cerralos herméticamente.

Tamién se preparar un vinu de diente de lleón.

Les fueyes d'esta planta son unu de los ingredientes del preboggion, amiestu de yerbes típica de la cocina de Liguria.

Taxonomía

Taraxacum officinale describióse por L.) Weber ex F.H.Wigg. y espublizóse en Primitiae Florae Holsaticae 56. 1780.^[9]

Citoloxía

Númberu de cromosomes de Taraxacum officinale (Fam. Compositae) y taxones infraespecíficos: 2n=24, 26.^[10]

Etimoloxía

Taraxacum: nome xenéricu llatinizáu que procede del árabe tharakhchakon, aplicáu a les plantes d'esti xéneru.^[11]
officinale: epítetu llatín que significa "de venta en herbarios".

Taxones infra-específicos aceptaos

- Taraxacum officinale subsp. ceratophorum (Ledeb.) Schinz ex Thell.

Tolos demás seríen meros sinónimos de la especie o d'otres especies del xéneru.^[12]

Ver tamién

Notes y referencies

↑ Taraxacum sect. Taraxacum en Cichorieae Portal
↑ Taraxacum en USDA-GRIN Taxonomy for Plants
↑ Taraxacum officinale en Global Compositae Checklist
↑ URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
↑ Botanical-online
↑ Vít Boxeňanský; Agáta Fargašová (2007) Atlas of Seeds and Fruits of Central and East-European Flora: The Carpathian Mountains Region. シュプリンガー・ジャパン株式会社, páx. 751–. ISBN 9781402053610. Consultáu'l 29 d'ochobre de 2010.
↑ .Revista del Zoo de Barcelona, nº1 del 2007
↑ «Common Dandelion». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-06-23.
↑ «Taraxacum officinale». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 23 de xunetu de 2014.
↑ Proves Contribution à la connaissance cytotaxinomique des spermatophyta du Portugal. II. Compositae Fernandes, A. & M. Queirós (1971) Bol. Soc. Brot. ser. 2 45: 5-121
↑ En Flora de Canaries
↑ Taraxacum en The Plant List

Bibliografía

(N'italianu) Della Loggia, R (cur) Piante officinali per infusi y tisane. Manuale per farmacisti y medici (Plantes oficinales pa fervinchos y tisanas. Manual pa farmacéuticos y médicos), OEMF 1993; ISBN 88-7076-132-0
(N'alemán) Fintelman V. Weiss R. Lehrbuch der Phytotherapie, Hippokrates 2002 ISBN 3-8304-5243-8
(N'alemán) Hiller K. Melzig M.F. Lexikon der Arzneipflanzen und Drogen, Spektrum akademischer Verlag 2003 ISBN 3-82174-1499-7