Oireachtas

Oireachtas
Datos Xenerales
País	Irlanda
Creación	1922
Tipu	Bicameral asimétricu
Cámara alta	Senáu
Cámara baxa	Asamblea
Lideralgu
Presidente	Paddy Burke, Fine Gael
Presidente de la; Cámara baxa	Seán Barrett, Fine Gael
Xefe de Gobiernu	Enda Kenny, Fine Gael
Líder de la Oposición	Micheál Martin, Fianna Fáil
Estructura
Miembros	166 diputaos
Asamblea; Grupos representaos	Lista 76 Fine Gael 37 Partíu Llaborista 19 Fianna Fáil 14 Sinn Féin 5 Alianza d'Izquierda Xunida 14 Independientes;
Senáu; Grupos representaos	Lista 19 Fine Gael 11 Partíu Llaborista 14 Fianna Fáil 3 Sinn Féin 13 Independientes;
Sedes
	Leinster House, Dublín
	[editar datos en Wikidata]

L'Oireachtas (AFI: [ˈɛrəktəs], n'irlandés) ye'l Parllamentu irlandés. Ta compuestu por:

el presidente d'Irlanda, xefe d'Estáu;
y los dos Cámares del Oireachtas (Tithe an Oireachtais):
- l'Asamblea (Dáil Éireann);
- el Senáu (Seanad Éireann).

Ye un casu de bicameralismo asimétricu, una y bones l'Asamblea tien más atribuciones que'l Senáu. La sede de dambes Cámares atopar nel Leinster House, nel centru de Dublín.

Etimoloxía

El términu oireachtas deriva de la pallabra irlandesa antigua airech, que significa «noble». La primer vegada que s'utilizó dicha pallabra nun organismu llexislativu foi cola fundación del Estáu Llibre Irlandés.

Composición

La Constitución d'Irlanda promulgada en 1937 establez que:

El Parllamentu Nacional llamárase Oireachtas, nome col que se designara na presente Constitución. El Oireachtas va tar constituyíu pol presidente y dos cámares: una Cámara de Representantes, llamada Dail Ereann, y un Senáu, llamáu Seanat Ereann. Les Cámares del Oireachtas van axuntar na ciudá de Dublín o nes sos cercaníes o en cualesquier otru llugar que de xemes en cuando determinen.^[1]

Artículu 15 de la Constitución de la República d'Irlanda

Asamblea

El Dáil Éireann, la cámara baxa, ye escoyida direutamente por aciu el Sufraxu universal de tolos irlandeses y amás polos ciudadanos británicos que moraron na República d'Irlanda mientres siquier 8 años. La llei eleutoral irlandesa establez que'l Dáil ye escoyíu aproximao cada 5 años. Sicasí, la cámara puede ser eslleida pol Presidente d'Irlanda, quien llama a eleiciones xenerales antemanaes. El Dáil ye escoyíu siguiendo los parámetros d'una representación proporcional usando'l sistema del Votu únicu tresferible. Dende 1981 hai 166 miembros del Dáil Éireann.^[2]

Senáu

El Senáu d'Irlanda componer de 60 senadores escoyíos al traviés de distintes víes:

43 senadores escoyíos indireutamente por un colexu eleutoral compuestu polos diputaos del Dáil Éireann, los conceyales de los condaos y los miembros del Senáu na llexislatura saliente. Completa un eleutoráu que ronda los 2.000 votantes estremaos en distintos paneles vocacionales según l'oficiu del eleutor.
11 senadores designaos pol presidente d'Irlanda a propuesta del Taoiseach.
3 senadores escoyíos internamente pola Universidá de Dublín, teniendo d'habese graduáu en dicha universidá.
3 senadores escoyíos internamente pola Universidá Nacional d'Irlanda, teniendo d'habese graduáu en dicha universidá.

Colegislación presidencial

Al igual que n'otres repúbliques, el Presidente d'Irlanda puede presentar proyeutos de llei, amás de poder da-y urxencia n'ocasiones estraordinaries. Según l'actual Constitución irlandesa, el Presidente de la República ye parte integra del procesu llexislativu irlandés y por tanto del Oireachtas, anque nun puede participar direutamente nos alderiques internos de les cámares.

Procesu llexislativu

Les cámares del Oireachtas entámense al traviés d'una "bicameralidá asimétrica", esto quier dicir qu'una de les rámas del Parllamentu tien mayores atribuciones que la otra na formación de lleis. Dicha organización parllamentaria utilízase tamién n'otros Estaos parllamentarios como España, Alemaña o'l Reinu Xuníu, onde la cámara baxa dirixe les mayoríes pa formar gobiernu, ente que la cámara alta convertir nun órganu de calter consultivu. En gran midida los poderes del Estáu irlandés emponer poles direutrices del Sistema de Westminster, anque a diferencia d'otres naciones qu'ocupen dichu sistema, Irlanda nun pertenez a la Mancomunidá de Naciones venceyada al Reinu Xuníu.

Proyeutos de llei

Según l'actual Constitución irlandesa nel so Artículu 20,^[1] tanto senadores como los miembros del Dáil pueden presentar proyeutos de llei de distinta índole ante les sos respeutives cámares. Sicasí, los senadores nun pueden presentar proyeutos de llei sobre asuntos financieros (entendiéndose como "asuntos financieros" a los establecíos nel artículu constitucional 22^[3]). D'esta manera l'alderique y l'aprobación o refugu de la llei de presupuestos solo pasa pola cámara baxa. Ye rol del presidente del Dáil — llamáu oficialmente Céann Comhairle — pronunciase si un proyeutu de llei toma temes financieres, pa evitar un mal usu de dicha restricción al Senáu. La cámara alta puede solicita-y al Presidente d'Irlanda si instaurar un Comité de Privilexos qu'estableza si efeutivamente dichu proyeutu debe o nun tien de pasar pol Senáu. La decisión de dichu comité ye inapellable pa los senadores.

Plazos d'alderiques

N'Irlanda tolos proyeutos de llei que fueron aprobaos pol Dáil Éireann, con esceición de les lleis financieres, pasen a aldericase nel Senáu. Sicasí, si dicha llei nun ye votada polos senadores nos siguientes 90 díes, la llei puede declarase como aprobada pol Senáu nel casu que los diputaos nos subsiguientes 80 díes asina lu pronuncien. La Constitución tamién establez que si un proyeutu de llei ye de "urxente aplicación" pal Gobiernu d'Irlanda, el Taoiseach (primer ministru) puede solicita-y al Presidente de la República encurtiar el plazu d'alderique de dicha llei nel Senáu, sicasí pa ello'l premier tien de consiguir l'aprobación previa tantu de los miembros del Dáil como l'aprobación personal del propiu Presidente. Nel casu de que dicha llei llegue a aprobase nel Senáu, solo fadríase efeutiva mientres 90 díes. Mientres esi ralu les cámares tienen de decidir si dexar dicha llei como provisional o bien aprobala de manera permanente. Por cuenta de estos dos circunstancies establecíes, el Senáu d'Irlanda solo puede de manera efeutiva aldericar y modificar los proyeutos de llei, sicasí si'l senadores refuguen un proyeutu, los diputaos pueden revertir dicha decisión.

=== Firma y promulgación de lleis Toes los proyeutos de llei aprobaos tienen de recibir la firma del Presidente d'Irlanda pa la so promulgación y exerciciu. Constitucionalmente el Presidente tien tres opciones:

Roblar la llei, yá que'l so vetu presidencial ye reversible pol parllamentu.
Someter la llei a un referendu de votación popular nel casu que'l mandatariu envalore que dicha llexislación ye de "trescendencia nacional". La constitución dexa a los parllamentarios y especialmente al Taoiseach solicita-y al presidente'l plebisito. Anque usualmente el presidente apuerta a les solicitúes del primer ministru, el Gobiernu d'Irlanda nun tien un poder efeutivo nel casu de que'l presidente oponer a la iniciativa.
Llevar por procuru la llei ante'l Tribunal Supremu, que va revisar si la llei ye contraria o non a la Constitución. Nesti casu'l Presidente nun puede roblar la llei hasta que'l tribunal pronúnciese al respeutu.