La langua de señes Urubú-Kaapor ye una llingua de señes usada polos Urubú-Kaapor, una tribu del nordeste de Brasil.
Los Urubú-Kaapor
Esisten reportes alrodiu de siquier seis pueblos distintos, allugaos en diverses partes del planeta, nos cualos un xen recesivo causó un númberu inusualmente alto de nacencies de persones sordes. Los Urubú-Kaapor son unu d'esos pueblos.
Esta tribu pertenez a la familia llingüística tupí-guaraní, y habita nel Estáu brasilanu de Maranhão, al nordeste d'esi país. Censáronse alredor de 800 persones, espardíes en 10 aldegues nuna vasta rexón de 7168 km². Hai ente elles cuatro aldees grandes, llamaes Zê Gurupi, Ximbo Renda, Gurupi-una y Água Preta .
La sordera ente los Urubú-Kaapor
Nesta tribu naz un neñu sordu por cada 75 habitantes (Kakamasu, 1968). Dada la población de los Urubú-Kaapor, eso supón qu'esiste una población Sorda ente ellos d'unes 11 persones, el 1,35% del total. Esto significa cerca de 13 sordos por cada 1000 nacencies. Pa faese una idea del altu índiz qu'esto representa, téngase en cuenta que les estadístiques mundiales allugar nun 0,02% de tolos neños nacíos (1 neñu sordu por cada 1000 nacencies).
En caúna de les aldegues Urubú-Kaapor hai siquier una persona Sorda. La presencia de Sordos llevó a que se desenvuelva ente ellos una llingua de señes que ye d'usu esclusivu del grupu. Esta llingua ye apoderada tantu por sordos como por oyentes. Nun paez haber llimitación ente l'usu d'una llingua o otra. Tolos Urubú-Kaapor oyentes son billingües.
Lo bultable, nesti casu, ye que pa esti pueblu la sordera nun ye considerada una enfermedá, sinón más bien una carauterística física con una dimensión cultural: la persona sorda nun ye billingüe (llingua de señes-llingua oral), como'l restu del pueblu, sinón monollingüe (llingua de señes). D'ellí que, por que la persona nacida sorda pueda incorporase dafechu a les actividaes de la población, los oyentes aprienden la llingua de señes.
Estudios sobre esta llingua de señes
Los primeres reportes sobre esta llingua deber a Jim Kakamasu, un llingüista estauxunidense que lu estudió a finales de la década de 1960. Nella reparen les mesmes carauterístiques reparaes n'otres llingües de poblaciones Sordes. Pero hai especificidaes bien interesantes nesta:
Una d'elles ye l'usu d'una seña manual (nun reporta la presencia de traces non manuales, lo que ye típicu d'otres llingües descrites) pa marcar la modalidá interrogativa de les oraciones. Esa seña (un xiru de la mano col índiz estendíu) preciede o asocede a les oraciones asina marcaes;
Otra ye la preferencia pol orde OSV (Oxetu-Suxetu-Verbu). Hasta onde se sabe, en toles demás llingües de señes descrites hasta agora l'orde preferíu asitia siempres el suxetu antes del oxetu, siquier n'oraciones transitives típiques.
La Llingua de Señes Urubú-Kaapor foi estudiada tamién pola llingüista brasilana Lucinda Ferreira-Brito (1983), quien comparó l'usu del espaciu pa espresar tiempu que faen la llingua de señes de los Urubú-Kaapor y la brasilana. Nel so analís destaca'l fechu de que los primeres alluguen el tiempu pasáu na parte anterior del cuerpu (escontra alantre) y el futuru na parte posterior (escontra tras). Na llingua de señes brasilana l'usu d'eses convenciones ye xustamente lo contrario, al igual qu'asocede col restu de llingües de señes del mundu occidental. Esta observación (que yá fuera fecha por Kakamasu) ejemplifica la diferencia esistente ente la gestualidad d'un pueblu y otru por cuenta de les sos cultures. Pal mundu occidental, marcáu pola filosofía greco-llatina, el tiempu ye un aportar, un camín qu'andamos: vamos dexando'l pasáu a los nuesos llombos, y avanzamos escontra'l futuru, que nos queda al frente. Pa munchos pueblos asiáticos, otra manera, lo conocío yenos claro, podemos describilo, y eso ye como les coses que tenemos al mandu de nós, y podemos mirar. Asina, ye comprensible que'l pasáu allúguese metafóricamente al frente del cuerpu. El futuru, sicasí, permanez foscu, non podemos ver con claridá, al igual que pasa coles coses que s'alluguen al nuesu llombu. Ye lóxicu, según eso, allugar el futuru escontra tras del cuerpu.
Fuentes
Referencies
Enllaces esternos
