Jean-Paul Sartre

Jean-Paul Sartre
Vida
Nacimientu	París[1], 21 de xunu de 1905[2]
Nacionalidá	Francia
Residencia	París Meudon La Rochelle Le Havre Laon
Llingua materna	francés
Muerte	XIV Distritu de París, 15 d'abril de 1980[2] (74 años)
Sepultura	Cementeriu de Montparnasse[3]
Causa de la muerte	Edema
Familia
Padre	Jean-Baptiste Sartre
Casáu con	ensin valor
Pareyes	Simone de Beauvoir Michelle Vian ‎Wanda Kosakiewicz‎ ‎Olga Kosakiewicz‎
Estudios
Estudios	Lycée Henri IV ^(es) Liceo Louis-le-Grand ^(es) Cours Hattemer ^(es) École normale supérieure Universidá de París
Llingües falaes	francés[4]
Oficiu	dramaturgu, epistemólogu, novelista, guionista, biógrafu, críticu lliterariu, ensayista, militante de la resistencia, escritor políticu, escritor, filósofu, activista pola paz, publicista, intelectual, lletrista
Emplegadores	Liceo Condorcet ^(es)
Premios	ver Grand Prize for the Best Novels of the Half-Century  : La náusea ^(es) [5] miembru de l'Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos premio Eugène Dabit a la novela populista  (1940) Premiu Nobel de Lliteratura  (1964) [6]
Nominaciones	ver Óscar a la meyor historia (1957): Los orgullosos ^(es) Premiu Nobel de Lliteratura (1964)[7]
Influyencies	Martin Heidegger, Louis-Ferdinand Céline, Emmanuel Levinas, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Karl Marx y Edmund Husserl
Miembru de	Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos
Movimientu	Esistencialismu ateísmu fenomenología ^(es) filosofía francesa ^(es) Marxismu Filosofía continental
Seudónimos	Jacques Guillemin[8]
Serviciu militar
Lluchó en	Guerra d'Independencia d'Arxelia Segunda Guerra Mundial
Creencies
Relixón	ateísmu
IMDb	nm0765683

	Cavilgues de J. P. Sartre noicon Cavilgues de Jean Paul Sartre sobre la guerra y la llibertá.
¿Problemes al reproducir esti ficheru?

Jean-Paul Charles Aymard Sartre (21 de xunu de 1905, París – 15 d'abril de 1980, XIV Distritu de París), conocíu comúnmente como Jean-Paul Sartre, foi un filósofu, escritor, novelista, dramaturgu, activista políticu, biógrafu y críticu lliterariu francés, esponente del esistencialismu y del marxismu humanista. Foi'l décimu escritor francés escoyíu como Premiu Nobel de Lliteratura, en 1964, pero refugar esplicando nuna carta^[9] a l'Academia Sueca qu'él tenía por regla tornar toa reconocencia o distinción y que los llazos ente l'home y la cultura teníen de desenvolvese direutamente, ensin pasar poles instituciones. Foi pareya de la tamién filósofa Simone de Beauvoir.

Biografía

Los padres de Sartre fueron Jean-Baptiste Sartre, un oficial naval, y Anne-Marie Schweitzer, hermana d'Albert Schweitzer. El so padre morrió de fiebre cuando él tenía apenes quince meses, y Anne-Marie criar con ayuda del so güelu, Charles Schweitzer, quien enseñaría matemátiques a Jean-Paul ya introduciríalu dende bien nueva a la lliteratura clásica.

La filosofía atráxo-y dende'l so adolescencia nos años venti, cuando lleó Essai sur les données immédiates de la conscience (Ensayo sobre los datos inmediatos de la consciencia) de Henri Bergson. Tuvo influencies d'Immanuel Kant, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Søren Kierkegaard, Edmund Husserl, y Martin Heidegger, ente otros.

Estudió en París na "elitista" École Normale Supérieure, graduándose en 1929 con un Doctoráu en Filosofía. Ye mientres los sos estudios que conoció a Simone de Beauvoir y a Raymond Aron. Sartre y de Beauvoir volviéronse compañeros indixebrables mientres el restu de les sos vides.

Foi soldáu conscripto del Exércitu Francés ente 1929 y 1931. Declaró darréu en 1959, que cada francés yera responsable colectivamente de los crímenes mientres la Guerra d'Independencia d'Arxelia (que yera una colonia francesa).^[10]

En 1939 Sartre sirvió como meteorólogu nel Exércitu Francés mientres la Segunda Guerra Mundial.^[11] Foi prindáu por tropes alemanes en 1940 en Padoux, pasando 9 meses como prisioneru de guerra en Nancy y depués en Stalag. Nun abandonó la filosofía mientres esi periodu y escribía a diariu, según el so testimoniu, apuntes nuna llibreta que caltuvo mientres la so vida en prisión

En 1964 refugó'l Premiu Nobel de Lliteratura, alegando que la so aceptación implicaría perder la so identidá de filósofu.

La so vida carauterizar por una actitú militante de la filosofía. Solidarizar colos más importantes acontecimientos de la so dómina, como'l Mayu Francés, la Revolución Cultural china —na so etapa d'acercamientu a los maoístes, a la fin de la so vida— y cola Revolución Cubana. A pesar de la so apolmonante fama mundial, Sartre caltuvo una vida senciella, con poques posesiones materiales y viviegamente comprometíu a delles causes hasta'l final de la so vida.

Finó'l 15 d'abril de 1980, a los 74 años d'edá, nel hospital de Broussais tres una enfermedá, que de fechu-y estremó de la direición de Libération años enantes. Foi soterráu'l 20 d'abril, arrodiáu d'un inmensu ensame. Más de 20.000 persones acompañaron el féretro hasta'l campusantu de Montparnasse, en París, onde fuelguen los sos restos.

Balta de Jean-Paul Sartre y de Simone de Beauvoir, nel campusantu de Montparnasse (París, Francia).

Pensamientu

Artículu principal: Esistencialismu

Nuna primer etapa desenvolvió una filosofía esistencialista, a la que correspuenden obres como El ser y la nada (1943) y L'esistencialismu ye un humanismu (1946). Desque en 1945 fundó la revista Les Temps Modernes convertir n'unu de los principales teóricos de la esquierda. Nuna segunda etapa se adscribió al marxismu, que'l so pensamientu espresó en La crítica de la razón dialéutica (1960), anque él siempres consideró esta obra como una continuación de El ser y la nada.

Sartre considera que'l ser humanu ta "condergáu a ser llibre", esto ye, refundiáu a l'acción y responsable dafechu de la so vida, ensin escuses. Anque almite dellos condicionamientos (culturales, por casu), nun almite determinismos. Concibe la esistencia humana como esistencia consciente. El ser del home estremar del ser de la cosa porque ye consciente. La esistencia humana ye un fenómenu suxetivu, nel sentíu de que ye conciencia del mundu y conciencia de sigo (d'ende lo suxetivo). Sartre formar na fenomenoloxía de Husserl y na filosofía de Heidegger (discípulu ésti d'aquél). Reparar equí la influencia qu'exerz sobre Sartre el racionalismu cartesianu. Nesti puntu estremar de Heidegger, quien dexa fora de xuegu a la conciencia.

Si en Heidegger el Dasein ye un «ser-ende», refundiáu al mundu como «eyecto», pa Sartre l'humanu en cuanto «ser-para-sigo» ye un pro-yecto», un ser que tien de faese».

L'home ye l'únicu que non yá ye tal como él concíbese, sinón tal como él quierse, y como se concibe dempués de la esistencia, como se quier dempués d'esti impulsu escontra la esistencia; l'home nun ye otra cosa que lo qu'él se fai. Ésti ye'l primer principiu del esistencialismu.

L'esistencialismu ye humanismu

Consecuentemente pa Sartre nel ser humanu «la esistencia preciede a la esencia», qu'esplica con un exemplu: si un artesanu quier realizar una obra, primero pensar, construyir na so cabeza: esa prefiguración va ser la esencia de lo que se va construyir, que depués va tener esistencia. Los seres humanos, nun son la resultancia d'un diseñu intelixente, y nun tenemos dientro nuesu daqué que nos faiga «malos por naturaleza» o «tendientes al bien» —como diverses corrientes filosófiques y polítiques creyeron—, y continua: «La nuesa esencia, aquello que nos definirá, ye lo que vamos construyir nós mesmos por aciu los nuesos actos», éstos sonnos ineludibles: nun actuar ye un actu en sí mesmu yá que la nuesa llibertá nun ye daqué que pueda ser dexáu de llau: ser ye ser llibres en situación, ser ye ser-para, ser como "proyeutu".

Rellación col comunismu

Simone de Beauvoir y Jean Paul Sartre entrevistar con Ernesto Che Guevara, en Cuba en 1960

El periodu inicial de la carrera de Sartre, definida por El ser y la nada (1943), foi siguíu por un segundu periodu d'activismu político ya intelectual. En particular, el so trabayu de 1948 Manes puerques esaminaba'l problema de ser un intelectual y participar na política coles mesmes. Nunca llegó a afiliase al Partíu Comunista Francés (PCF), anque foi simpatizante de la izquierda y desempeñó un papel prominente na llucha contra'l colonialismu francés n'Arxelia. Podría dicise que foi'l simpatizante más notable de la guerra de lliberación d'Arxelia. Tenía una ayudante doméstica arxelina, Arlette Elkaïm, a quien fixo fía adoptiva en 1965. Oponer a la Guerra de Vietnam, y xunto a Bertrand Russell y otres lluminaries entamó un tribunal col propósitu d'exhibir los crimen de guerra de los Estaos Xuníos. El tribunal llamábase «Tribunal Russell».

Agudamente críticu del estalinismu, el so pensamientu políticu travesó delles etapes: dende los momentos de Socialismu y Llibertá, agrupación política de la resistencia francesa a la ocupación alemana, cuando escribe un programa basáu en Saint-Simon, Proudhon y demás, cuando consideraba que'l socialismu d'Estáu yera contradictoriu a la llibertá del individuu, hasta la so perbreve adhesión al Partíu Comunista Francés, y el so posterior acercamientu a los maoístes. El so principal trabayu nel intentu de comunión ente l'esistencialismu y el marxismu foi Crítica de la razón dialéutica, publicáu en 1960.

La énfasis de Sartre nos valores humanistes de Marx y la so resultante énfasis nel mozu Marx llevar al famosu alderique col principal intelectual comunista en Francia de los años sesenta, Louis Althusser, nel qu'ésti trató de redefinir el trabayu de Marx nun periodu pre-marxista, con xeneralizaciones esencialistes sobre la humanidá, y un periodu auténticamente marxista, más maduru y científicu (a partir del Grundrisse y El capital). Dalgunos dicen qu'ésti ye l'únicu alderique públicu que Sartre perdió na so vida, pero hasta la fecha sigue siendo un eventu revesosu en dellos círculos filosóficos de Francia.

Mientres la Guerra de los Seis Díes oponer a la política de sofitu a los árabes, apregonada polos partíos comunistes del mundu (sacante Rumanía). Y, xunto con Pablo Picasso, entamara a 200 intelectuales franceses pa oponese al intentu de destrucción del estáu d'Israel, faciendo un llamáu a fortalecer los sectores antimperialistes de dambes partes como única forma de llegar a una paz xusta y al socialismu. Sartre yera un almirador del kibutz.^[12]

L'esistencialismu sartriano

Nel pensamientu de Sartre, cabo destacar les siguientes idees:

1. Conciencia prerreflexiva y conciencia reflexiva: La conciencia prerreflexiva ye'l pixín fechu de decatanos de daqué, el tener conciencia de daqué, y la conciencia reflexiva (el ego cogito cartesianu), surde cuando doi cuenta de que toi decatando de daqué.
2. El ser-en-sigo: Sartre refuga'l dualismu ente apariencia y realidá y sostién que la cosa ye la totalidá de les sos apariencies. Si quitamos lo que na cosa ye por cuenta de la conciencia, que-y confier la esencia que la constitúi en tal cosa y non en tal otra, na cosa namái queda'l ser-en-sigo.
3. El ser-pa-sigo: Si toa conciencia ye conciencia del ser tal como apaecer, la conciencia ye distinta del ser (nun ser o nada) y surde d'una negación del ser-en-sigo. Poro, el para sí, separáu del ser, ye radicalmente llibre. L'home ye'l non-yá-fechu, el que se fai a sigo mesmu.
4. El ser-pa-otru: Sartre defende que'l mio yo revela la indubitable presencia del otru na rellación en que l'otru dáseme non como oxetu sinón como un suxetu (ser-para-otru).
5. Ateísmu y valores: Pal filósofu, la esistencia de Dios ye imposible, una y bones el mesmu conceutu de Dios ye contradictoriu, pos sería l'en-sigo-pa-sí llográu. Por tanto, si Dios nun esiste, nun creó al home según una idea qu'afite la so esencia, polo que l'home atopar cola so radical llibertá. Esti ateísmu tien una consecuencia ética: Sartre afirma que los valores dependen dafechu del home y son creación so.

Publicaciones

Mientres les décades de 1940 y 1950, les idees de Sartre yeren bien populares, y l'esistencialismu foi la filosofía preferida de la xeneración beatnik n'Europa y Estaos Xuníos. En 1948, la Ilesia Católica listó tolos llibros de Sartre nel Index Librorum Prohibitorum. La mayoría de les sos obres de teatru tán llenes de símbolos que sirven de preséu pa espublizar la so filosofía. La más famosa, Fuxís Clos (A puerta zarrada), contién la famosa frase: «L'enfer, c'est l´Autre» («L'infiernu ye l'Otru»). El Otru —en francés tien un algame universal y casi metafísicu— como otredad, como alteridad radical.^[13]

Amás del impautu de La estomagada, la mayor contribución lliteraria de Sartre foi la so triloxía Los caminos de la llibertá (compuesta por trés llibros: La edá de la razón, L'aplazamientu, y La muerte na alma), que traza l'impautu de los eventos de la pre-guerra nes sos idees. Trátase d'un aproximamientu más práuticu y menos teórica al esistencialismu.

Sobresal tamién el so famosu ensayo sobre Gustave Flaubert: El fatu de la familia. Ye un minuciosu y avolumáu testu relativu al autor de Madame Bovary, onde Sartre esamina cómo brota'l deséu d'escribir.

En 1964 Sartre escribió una autobiografía denomada Les mots (Les pallabres). Esi mesmu añu concedióse-y el Premiu Nobel de Lliteratura, que tornó.

Psicoloxía esistencial

Sartre refugó mientres décades la noción del Unbewußtsein («lo inconsciente»), particularmente la plantegada por Freud. Argumentaba que lo inconsciente yera un criteriu «característicu del irracionalismo alemán», y por tal motivu oponer a una psicoloxía que se basara nun «irracionalismo».

D'esta miente ye que Sartre intentó un psicoanálisis racionalista» al cual llamó «psicoanálisis esistencial», basándose nuna total autocrítica del suxetu hasta profundización qu'esaniciara la «mala fe», que ye un autoengaño (basáu principalmente en racionalizaciones) poles cualos el suxetu pretende aselase, y al tratase precisamente de «fe», l'individuu cree ciegamente nelles ensin cuestionales. Y argumenta: «Un ser humanu adultu nun puede nin tien de tar defendiendo los sos defectos en fechos asocedíos mientres la so infancia, eso ye mala fe y falta de maduror».

Conclusiones

Les postures radical y pesimista de Sartre qu'apaecen na novela La estomagada (1938) y en El ser y la nada (1943) evolucionaron escontra una postura daqué más optimista en L'esistencialismu ye un humanismu (1946). Ende yá nun aportuna en que l'home seya una pasión inútil», sinón que l'esistencialismu preséntase como una doctrina de l'acción, anque permaneza la congoxa.

L'humanismu clásicu almira a la humanidá en virtú de les producciones o valores de dellos homes concretos, y considera qu'esencialmente'l ser humanu ye'l más perfectu de tolos seres, pos ta fechu a semeyanza del Dios trascendente. Esti humanismu clásicu ye absurdu, diz Sartre. Frente a él, l'esistencialismu ye un humanismu porque ye una filosofía de l'acción y de la llibertá: la dignidá humana anicia na llibertá; gracies a ella'l ser humanu siempres tesciende la so situación concreta, aspira al futuru ensin tar determináu pol so pasáu, trázase metes y constrúi la so ser. D'ende que l'esistencialismu seya tamién una doctrina de l'acción. Amás, ye una teoría pa la cual l'únicu universu ye l'universu humanu. Esto quier dicir que la esfera de coses coles que l'home trata nun ta marcada por daqué trascendente, nin pola naturaleza. La esfera de coses qu'atañen al home depende de la so propia suxetividá; nun hai otru llexislador que l'home mesmu.

Obres

Noveles y rellatos

• La estomagada (La nausée, 1938)
• El muriu (Le mur, 1939), inclúi:
  • El muriu (Le mur)
  • La cámara (La chambre)
  • Eróstrato (Érostrate)
  • Intimidá (Intimité)
  • La infancia d'un xefe (L'enfance d'un chef)
• Los caminos de la llibertá (Les chemins de llibertar, 1945–1949):
  • I: La edá de la razón (L'âge de raison, 1945)
  • II: L'aplazamientu (Le sursis)
  • III: La muerte na alma (La mort dans l'âme, 1949)
• La suerte ta echada (Les jeux sont faits) (1947)

Obres teatrales

• Barioná, el fíu del truenu (Bariona, ou le fils du tonnerre , 1940) [2]
• Les mosques (Les mouches, 1943)
• A puerta zarrada (Fuxís clos, 1944)
• Muertos ensin sepultura (Morts sans sépulture, 1946)
• La puta respetuosa (La putain respectueuse, 1946)
• Les mains sales (Les mains sales, 1948)
• El diañu y Dios (Le diable et le bon Dieu, 1951)
• Kean (1954)
• Nekrassov (1955)
• Los secuestraos de Altona (Le Sequestres d'Altona, 1959)
• Les Troyennes (1965)

Ensayos

• Situaciones (Situations, 1947–1976):
  • Situaciones I: L'home y les coses (1947)
  • Situaciones II: ¿Qué ye la lliteratura? (Qu'est-ce que la littérature?, 1948)
  • Situaciones III: La República del silenciu: estudios políticos y lliterarios (1949)
  • Situaciones IV: Lliteratura y arte (1964)
  • Situaciones V: Colonialismu y neocolonialismu (Colonialisme et néo-colonialisme, 1964)
  • Situaciones VI: Problemes del marxismu 1 (Problèmes du marxisme I, 1964)
  • Situaciones VII: Problemes del marxismu 2 (Problèmes du marxisme II, 1965)
  • Situaciones VIII: Alredor del 68 (Autour de 68, 1972)
  • Situaciones IX: L'escritor y el so llinguaxe y otros testos (1972)
  • Situaciones X: Autorretratu a los setenta años (1976)

Obres filosófiques

• La imaxinación (1936)
• La trescendencia del ego (1938)
• Esquisa d'una teoría de les emociones (1939)
• Lo imaxinario. Psicoloxía fenomenológica de la imaxinación (L'imaginaire. Psychologie phénoménologique de l'imagination, 1940)
• El ser y la nada (L´être et le néant, 1943)
• L'esistencialismu ye un humanismu (1945 y 1949)
• Crítica de la razón dialéutica (Tomu I) (Critique de la raison dialectique, 1960)

Crítica lliteraria

• Baudelaire (1947)
• San Genet: comediante y mártir (Saint Genet comédien et martyr, un estudiu sobre Jean Genet) (1952)
• El fatu de la familia (L'idiot de la famille, un estudiu sobre Flaubert) (1972)

Otres obres

• Reflexones sobre la cuestión xudía (1946)
• El engranaje (L'Engrenage, 1948)
• Les pallabres (Les mots, 1964, autobiografía de la so infancia)

Publicaciones póstumes

• Cuadiernos por una moral (Cahiers pour une morale, 1983)
• Carnés de la drôle de guerre (1983)
• Verdá y esistencia (Vérité et existence, 1989), Paidós ICE/UAB, Barcelona, 1996. Trad. d'Alicia Puleo. Revisión de la traducción,notaAmoros.
• Crítica de la Razón Dialéutica (Tomu II)
• Cartes al castor (Lettres au castor, 1983)

Ver tamién

• Lliteratura francesa
• La filosofía de Martin Heidegger
• Tribunal Internacional sobre Crímenes de Guerra

Referencies

1. Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 10 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
2. Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 9 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
3. URL de la referencia: https://www.landrucimetieres.fr/spip/spip.php?article994.
4. Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
5. «Les "douze meilleurs romans français du demi-siècle"» (francés). Le Monde. Societe Editrice Du Monde (29 mayu 1950).
6. «The Nobel Prize in Literature 1964». Fundación Nobel. Consultáu'l 27 marzu 2021.
7. Afirmao en: nobelprize.org. Identificador de nominación de persona al Premio Nobel: 12337. Editorial: Fundación Nobel. Llingua de la obra o nome: inglés.
8. Afirmao en: Libraries Australia Authorities. Identificador NLA: 35476373.
9. El País (5 de xineru de 2015l). «Sartre pidió per carta que nun-y dieren el Nobel que finalmente ganó en 1964». Consultáu'l 5 de xineru de 2015.
10. James D. Le Sueur, y Pierre Bourdieu (2005). Uncivil War: Intellectuals and Identity Politics During the Decolonization of Algeria. University of Nebraska Press, páx. 8=178. ISBN 0-8032-8028-9.
11. Adrian Van den Hoven, y Andrew N. Leak (2005). Sartre Today: A Centenary Celebration. Berghahn Books. ISBN 1-84545-166-X.
12. [1] Sartre: The Philosopher of the Twentieth Century
13. (Grüner, E., 2005, El fin de les pequeñes hestories)

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Jean-Paul Sartre.
• Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Jean-Paul Sartre.
• Sartre na Biblioteca Virtual Cervantes Archiváu 2006-08-18 en Wayback Machine (Universidá d'Alicante, España)
• Los últimos díes de Sartre: l'infiernu son los otros
• La estomagada de Sartre
• Avera del esistencialismu
• Sartre, un sieglu
• Estractu d'entrevista a Sartre (Video).
• Sartre; Teoría fenomenológica de les emociones, esistencialismu y conciencia posicional del mundu - Adolfo Vásquez Rocca PH. D
• Jean Paul Sartre: Esquisa d'una teoría de les emociones; conciencia y mundu UCM - PDF
• Manes Puerques-de-Sartre-Jean-Paul-1-21839.html Les mains sales. Reseña (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión). En castellán.

Predecesor: Yorgos Seferis

Premiu Nobel de Lliteratura 1964 (Refugáu pol autor)

Socesor: Mijaíl Sholojov

• Datos: Q9364
• Multimedia: Jean-Paul Sartre
• Cites famoses: Jean-Paul Sartre
• Testos: Autor:Jean-Paul Sartre