Rhiiland (vilmol abkürzt Rhld.) isch en Begriff für es Gebiet am dütsche Middel- und Niiderrhii, wo aber nit gnau definiert isch.[1]
Definizioon
Dr Begriff für d Gebiet am Rhii, wo ursprünglig vo Franke besiidlet gsi si, isch erst um 1800 ufchoo, wo Frankriich die linggsrhiinische Däil vo dr Kurpfalz annektiert het. Er het im Wääsentlige d Gebiet von e baar chliine Herzogdümer am Rhii und die katholische „Territorialgebiet“ vo de Erzbistümer Köln, Mainz und Trier und d RiichsstadtAache umfasst.
Wo Öiropa vom Wiener Kongräss 1815 nöi gordnet worde isch, si die linggsrhiinische Gebiet zu Pröisse, Hesse und Bayre choo. Bayre het sini wittelsbach-pfälzische Gebiet as „Rhiikräis“ bzw. „Rhiipfalz“ bezäichnet, wääred s hessische Groossherzogdum sinere nöije Browinz „Rhiihesse“ gsäit het. Pröisse het s Groossherzogdum „Niiderrhii“ und d Browinz „Jülich-Kleve-Berg“ 1822 zun ere nöije „Rhiibrowinz“ zämmegfasst, wo im katholische Süddäil sich e Separazioonsbeweegig under em Naame Rhiiland bildet het.
Noch em Erste Wältchrieg, wo die Allierte s Rhiiland bsetzt häi, sind chläini Däil im Weste (Eupen und Malmedy) a Belgie cho. Noch em Zwäite Wältchrieg isch Pröisse und dodrmit au d Rhiibrowinz ufglöst worde. Das Gebiet, wo d Brite bsetzt häi, isch em nöie Land Nordrhii-Westfale zuedäilt worde, und das, wo d Franzoose bsetzt häi, isch a s nöi Land Rhiiland-Pfalz cho; chläini Däil sind a Hesse (Wetzlar) und as Saarland (s Gebiet nördlich vo Merzig) gfalle.
