S Meckleburgisch Werterbuech (dt. Mecklenburgisches Wörterbuch, churz MWB) isch e Bedytigswerterbuech vu dr meckleburgische Dieläkt. S isch vum Richard Wossidlo gsammlet un vum Hermann Teuchert gschribe wore, un s isch sträng alfabetisch un zwosprochig aagleit (uf Nider- un Hochdytsch). Au wänn des Werterbuech nume d Sproch in dr Gränze vu dr friejere Großherzogtimer Meckleburg-Schwerin un Meckleburg-Strelitz berucksichtigt – e verhältnismäßig chleini un nit seli bevelkerigsryychi Region –, het s e uffällig große Umfang vu sibe Bänd. Des chunnt dohär, ass d in däm Wärch d Volkskund in großem Uusmaß mit yybezogen isch, wie si dur dr Wossidlo gsammlet woren isch, un au di meckleburgisch Landesgschicht isch us dr Sicht vu verschidene Wisseschaftsdiszipline mit verschafft, bsundersch d Agrar-, d Wirtschafts- un d Kulturgschicht. E wytere Grund fir dr groß Umfang isch, ass d Darstellig vu dr Sachverhalt sowyt wie meglig in Vergangeheit zruck verfolgt woren isch, un dr niderdytsch Wortschatz vu dr Bsidlig vum Land aa abghandlet woren isch, also mitsamt dr mittelniderdytsche Zyt.
Gschicht
1926 het dr Hermann Teuchert in ere lose Verbindig mit em Lehrstuehl fir niderdytschi un niderländischi Sproch an dr Universitet Rostock s Archiv Meckleburgischs Werterbuech grindet. Do het er s Matrial vum Richard Wossidlo dryy ibernuu, wu dää syter anne 1884 gsammelet un speter extra fir s Archiv uusgwehlt un ufbereitet het. Dr Teuchert het zuesätzlig no syyni eigene Sammlige mit dryy gnuu. Insgsamt het s Matrial vum MWB ei Million Beleg umfasst. Im Unterschid zue andere großlandschaftlige Dieläktwerterbiecher het s im Matrial vum MWB vil meh diräkt dur Here gsammleti Beleg wie sonigi us indiräkte Frogebege oder sonige, wu us dr Literatur exzerpiert sin.
Di erscht Liferig vum Werterbuech isch anne 1937 erschine. Dr Wossidlo het aber nit am Manuskript mitgschribe. Wu dr Wossidlo gstorben isch, isch dr Teuchert bis anne 1970 ellei Rusgeber un wichtigschte Autor vum MWB gsi. E „Akademiiwerterbuech“ isch s Meckleburgisch Werterbuech 1954 wore, wu dr Teuchert d Arbeitsstell in s Institut fir dytschi Sproch unter em Theodor Frings an dr Berliner Dytsche Akademii vu dr Wisseschafte het chenne yyglidere.
Wu 1970 au s Archiv uusglideret woren isch us dr Akademii, wu sich mittlerwyyli Akademii vu dr Wisseschafte vu dr DDR gnännt het, isch di Sächsisch Akademii vu dr Wisseschafte z Leipzig Rusgeberi vum Meckleburgische Werterbuech wore un d Arbetstsell z Warnemünde ne Abteilig vu dr Sprochwisseschaftlige Kommission vu dr Sächsische Akademii.
Mit dr 70. Liferig isch im Johr 1991 dr niderdytsch-hochdytsch Hauptdeil vum Wärch im Manuskript fertig gsi. Si isch aafangs 1993 unter dr Johreszahl 1992 uusgliferet wore, d Arbetsstell isch zum 31. März 1993 gschlosse wore. S Archiv isch jetz an s Institut fir Germanistik an dr Universitet Rostock aaglideret un stoht unter dr niderdytsche Professur.
Anne 1996 isch im Wachholtz Verlag Neumünster e uuveränderete, verchleinerete Nochdruck vu dr Erschtuflag vu 1937–1992 erschine. Im glyche Verlag isch 1998 e Zuesatzband uusechuu, wu s Noochtreg un e hochdytsch-niderdytsch Verzeichnis din het.
Literatur
- Hermann Teuchert: Das Mecklenburgische Wörterbuch. In: Deutsches Jahrbuch für Volkskunde 5, 1959, S. 133–136
- Jürgen Gundlach: Das Mecklenburgische Wörterbuch von Richard Wossidlo und Hermann Teuchert. Seine Geschichte und seine Aussage. In: Niederdeutsches Jahrbuch 115, 1992, S. 145–158
- Jürgen Gundlach: Das Mecklenburgische Wörterbuch. Vollendung eines großlandschaftlichen Dialektwörterbuchs. In: Stier und Greif, Blätter zur Kultur- und Landesgeschichte Mecklenburg-Vorpommern 5, 1995, S. 36–42
Weblink
