Dr James Cook isch as Soon vom ene Daaglööner uf d Wält cho und het siibe Gschwüsterti ghaa.[1] Dr Dienstherr vo sim Vater, dr Thomas Skottowe, het en uf d Dorfschuel z Great Ayton in d Schuel gschiggt. Mit achzääni het er uf Chooledransportschiff afo schaffe und isch 1754 Underoffizier (master’s mate) uf dr HMS Eagle vo dr Royal Navy worde. 1757 het er d Brüefig zum Master gmacht. 1758 het er sis Talänt für d Kartografii bewiise, won er wäärend em Siibejöörige Chrieg (1756–1763) dr Sankt-Lorenz-Strom, neufundländischi Gwässer und anderi Däil vo dr Ostküste vo Kanada vermässe und kartografiert het. Dank deene genaue Charte häi d Brite under em James Wolfe im Septämber 1759 d Franzoose bi Québec entschäidend chönne schloo.
Vo 1764 bis 1767 het er s Kommando über dr chlii SchonerGrenville überchoo und het bewiise, was er für e gute Seemaa isch. Am 25. Mai 1768 isch er zum Lütnant ernennt worde und denn het men em s Kommando über en Expedizioon in dr Pazifik gee.
D Royal Society het empfoole, die Expedizion zmache: Es het zu dere Zit en internazionals Groossbrojekt gee zum dr Durchgang vom Blaneet Venus vor dr Sunneschiibe (Venustransit vom 3. Juni 1769) uf Tahiti z beobachte. Mit dene astronomische Mässig het mä d Distanz zwüsche dr Ärde und dr Sunne welle bestimme und het eso dank em dritte Gsetz vom Kepler d Abständ vo alle andere Blaneete im Sunnesüsteem chönne berächne.
Dr Cook het e baar Wüsseschaftler (darunder dr Astronom Charles Green) und iiri Instrumänt sicher uf Tahiti und wider zrugg müesse bringe. D Admiralitäät het für d Expedizioon e 340 Donne schwere Chooledransporter kauft und umbaut. S Schiff het denn dr Naame Endeavour überchoo. Am 26. August 1768 si si abgfaare.[2]
Die ersti Südseeräis, 1768–1771
Dr James Cook het au e Ghäimorder überchoo won er erst noch dr Beobachtig vom Venustransit het döfe lääse. Dr Ufdraag isch gsi, dr Ozean südlig vom 40. südlige Bräitigrad z erforsche und e riisige Südkontinänt, d Terra Australis incognita, z finde, wo vo Kartografe postuliert worde isch. Si häi nämlig aagnoo, dass es son e Landmasse müess gee as Gliichgwicht zu de Kontinänt in dr nördlige Halbchugele. Usserdäm het dr Cook d Torres-Strooss sölle erforsche, wo d Spanier häi welle ghäimhalte.
Dr Naturforscher Joseph Banks mit eme Staab vo zää Lüt isch uf äigeni Chöste drbii gsi und het vorghaa, botanischi Sammlige aazleege. Z Rio de Janeiro isch s Schiff drei Wuche lang gründlig repariert worde, und am Aafang vom Dezämber isch s witergseeglet und Aafangs Januar 1769 in dr Bay of Good Success an dr Le-Maire-Strooss in Füürland aachoo.
Si häi Glück ghaa bi dr Umrundig vom Kap Hoorn und si Middi April z Tahiti gsi. In dr Matavai-Bucht häi si s Fort Venus baut und aafangs Mai isch au s Observatorium barat gsi.
D Beobachtige si erfolgriich gsi und middi Juli het dr Cook Tahiti verloo, isch zwüsche Tetiaroa, Moorea, Huahine, Bora Bora, Raiatea krüzt und isch im August vo de Gsellschaftsinsle gege Süde gseeglet. Aafangs Oktober het er Nöiseeland entdeckt und e halbs Joor lang kartografiert.
Am 29. April 1770 si si as ersti Öiropäer in dr Botany Bay uf dr Ostküste vo Neu-Holland, wie Australie denn no ghäisse het, glandet, und denn dr Küste nooch gege Norde gseeglet, und dr Cook het witer kartografischi Informazione gsammled. Am 11. Juni[3] isch d HMS Endeavour am Cape Tribulation uf s Endeavour Reef ufgfaare, wo im Great Barrier Reef lit, und wär fast verloregange. Säggs Wuche lang häi d Schiffzimmermanne s Schiff gflickt und in dere Zit het dr Banks „riisigi Hase“ gsee, wo die Iigeborene iine Känguru gsäit häi. Middi August het dr Cook e Passaasche, d Cook-Passaasche dur s Great Barrier Reef gfunde und het witer gege Norde chönne seegle.
Er isch dur d Endeavour-Strooss gege Weste gseeglet und und het uusegfunde, ass Nöiholland und Nöiginea vonenander drennt si. Am 10. Oktober isch er z Batavia aachoo, und het döört s Schiff drei Wuche lang gründlig usbesseret. In dere Zit si sibe vo sine Manne an Durchfall gstorbe, und e Hufe anderi, under ene dr Astronom Green, si uf dr Witerfaart umchoo. Im Merz 1771 isch d HMS Endeavour z Kapstadt aachoo.
Am 13. Juli 1771 isch dr Cook zrugg z Ängland gsi und am 16. isch d HMS Endeavour z Woolwich vor Anker gange. Am 14. August het en dr Erst Lord vo dr Admiralitaät dr Earl of Sandwich im Köönig George III. vorgstellt, und dä het en persönlig zum Commander ernennt.
D Rute vom Cook sine Räise: root = 1. Räis, grüen = 2. Räis, blau = 3. Räis, blau gstrichleti Linie = d Rute vo sinere Mannschaft, noch em Dood vom Cook
Die zwäiti Südseeräis (1772–1775)
D Schiff Resolution und Adventure in der Matavai-Bucht vo Tahiti, uf iirer zwäite Räis.Bordret vom James Cook (gmoolt vom William Hodges) öbbe 1775–76
Wil si nid gnueg „literarischi Kwalidäät“ ghaa häi, si im Cook sini Bricht nit veröffentligt worde. Daas het mä denn erst 1863 gmacht. Mä het aber d Version vom Romanautor und Librettist John Hawkesworth uusegee. Dä het zwar im Cook und im Banks sini Daagebüecher brucht, aber es nid seer genau gnoo. Dr Geograaf Alexander Dalrymple, wo glaubt het, ass er mit eme zwäibändige Wärk d Existänz vo dr Terra Australis logisch bewiise häig, het dr Cook wägen em Hawkesworth sim Machwärk kritisiert und het dr Südkontinänt, won er bostuliert het, in Gebiet verlegt, „wo dr Cook nid gnueg erforscht“ häig.
Dr Admiralidäät het s Chartematerial wo dr Cook gliiferet het, gfalle und si isch intressiert gsi an ere andere Expedizioon, het zwäi Schiff lo usbaue und iine d Nääme Resolution und Adventure gee. D Endeavour het mä nüme chönne bruuche.
Dr Joseph Banks het wider welle mitfaare. Er het aber verlangt, ass mä uf em Bord vom Schiff Rüüm für iin und si Sammlig wurd ufbaue. Wo mä daas aber mit dr Resolution gmacht het, het mä uf ere Broobefaart gsee, ass d Seedüchtikait vom Schiff under dene Veränderige z stark liidet. Mä het d Ufbaute wider abgrisse und dr Banks het sich entschlosse, nid mitzfaare. Drfüür si dr pröissisch Naturwüsseschaftler Johann Reinhold Forster und si Soon Georg drbii gsi, dr klassizistisch Mooler William Hodges und zwäi Astronome (uf jedem Schiff äine), wo sich um d Kontrolle vom nöie time keeper häi müesse kümmere. Wil im Cook sini Maassnaame gegen e Skorbut erfolgriich gsi si, het mä nöiji Experimänt in dere Richdig welle mache und het usser Malz und Suurchrut iigsalzene Chööl, Rüeblischlee und Bierkondensat mitgnoo.
D Räis het am 13. Juli 1772 z Plymouth aagfange. Dr Cook het Kurs uf Kapstadt gnoo, isch Ändi Oktober dört aachoo und het e dreiwüchigi Pause gmacht und isch denn zum Kap Circumcision uf öbbe 54° Süd witergfaare. Säll Kap isch drissig Joor vorhär vom Charles Bouvet entdeggt worde, wo s für e Vorgebirg vo dr Terra Australis ghalte het.
Am 51. Bräitigrad häi si die erste Iisbärg aadroffe. Am 3. Januar 1773 si si öbbe fümf Grad südliger gsi as s Festland, wo dr Bouvet entdeckt het. Wil dr Cook d Bouvetinsle niene gsee het, het er aagnoo, ass dr Bouvet e Iisbärg für Festland ghalte het. Am 17. Januar isch d Expedizion als ersti über e südlig Polarkräis (66° 30' S) uuse, wil si aber nid witer dur s Iis duure häi chönne, si si bi 67° 15' südliger Bräiti umkeert und in Richdig Nordoste gseeglet.
Am 9. Februar isch in dr Nööchi vo de Kerguelen Insle wägem Nääbel dr Kontakt zwüsche de bäide Schiff abbroche. Im ene sonige Fall isch abgmacht gsi, ass mä sich am ene Dräffpunkt in Nöiseeland wurd widergsee. Dr Cook het e Noomiddaag lang mit de Kanoone gschosse, das het aber nüt gnützt und er isch denn mit dr Resolution eläi witer gege Süde gfaare. Am 24. Februar isch er bi 61° 52' S aachoo, und het denn wider gege Norde müesse stüüre. Am 27. Merz isch er noch 117[4] Dääg uf See uf e Südspitz vo Nöiseeland gstoosse, won er im Duskysund sine Lüt zwäi Wuche gönnt het und s Schiff het lo repariere. Er isch bis Nöiseeland im Ziggzagg um e 60. Bräitigrad gege Oste gseeglet und het niene e Kontinaänt gfunde. Eso isch im Dalrymple si Hüpothese widerläit gsi.
Wo dr Cook am 18. Mai zum Dräffpunkt im Königin-Charlotte-Sund cho isch, het d HMS Adventure scho sit säggs Wuche dört gwartet. Uf em Schiff vom Cook het s denn äi ärnste und drei liichti Fäll vo Skorbut gee, uf dr HMS Adventure hingege zwanzig schweeri Fäll, wil iire Kommandant es mit de Diätvorschrifte nit allzu genau gno het. Mä het denn d Gäisse, wo mä mitbrocht het, usgsetzt und Härdöpfel und Rüebe aapflanzt.
Wil dr Südwinter nööcher choo isch, isch dr Cook denn uf d Droope zue gfaare. Am 2. August isch er in dr Nööchi vo dr Posizioon gsi, wo dr Carteret für Pitcairn aagee het, aber d Insle isch niene umewääg gsi. Uf dr HMS Adventure het s wider zwanzig Fäll vo Skorbut gee. Dr Cook het Kurs uf Tahiti gsetzt und isch dört am 17. August aachoo.
Aafangs Septämber isch er witergseeglet und isch am Aafang vom Oktober bi de Tongainsle aachoo, won en d Lüt fründlig ufgnoo häi, und wäge däm het er de Insle dr Naame Fründschaftsinsle gee. Hüte wäiss mä aber, ass er es nume em Zuefall verdankt het, ass si Grubbe in dr Nacht noch em fründlige Empfang nit umbrocht worde isch. D Insulaner häi nämlig under sich afo händle und häi wäge däm iiri Mordblään nid chönne usfüere.
Dr Cook isch denn wider in Richdig Nöiseeland gseeglet und het s am 21. Septämber gsichdet. Am 30. Septämber het er im ene Sturm dr Kontakt zur HMS Adventure verloore und isch dr Küste nooch witer gfaare. Am 25. Novämber het er am ene veriibarte Ort in ere Fläsche e Noochricht für d HMS Adventure hinderloo und d Rute aagee, won er vorghaa het z nee. Denn isch er gege Süde gfaare und het dr 67. Bräitigrad überschritte, het aber am 24. Dezämber 1773 wägen em Iis wider Kurs uf Norde iigschlaage.
Am 11. Januar 1774 isch er wider gege Süde gseeglet, was dr Mannschaft, wo scho dänggt het ass mä jetz wurd häimfaare, nit rächt gsi isch. Am 30. Januar isch er am südligste Punkt vo dr Räis, 71° 10' S, 106° 54' W, aachoo und isch denn sicher gsi, ass es au dört käi gröössers Land chönn gee. Erst dr James Weddell isch 1823 no witer gegen e Südpool cho: bis uf 74° 15' S.
Dr Cook isch jetz nordwärts gseeglet, und het ooni Erfolg dr Juan-Fernández-Archipel gsuecht, wo 1563 as „Kontinänt“ bezäichnet worde isch. Er het e Gallekolik überchoo und dr Forster het si Lieblingshund lo schlachte und choche, zum dr Kapitän z häile und dä isch wider gsund worde (23. Februar). Am 11. Merz isch s Schiff bi dr Osterinsle aachoo und dr Cook het über s Drinkwasser dört gschriibe, ass es so schlächt sig, dass es kuum wärt wer es uf s Schiff z bringe. Denn si si dur dr Tuamotu-Archipel und Melanesie no äinisch uf Tahiti (22. April), zu de Nöie Hebride und wider uf Nöiseeland, und si häi drbii no Nöikaledonie entdeckt. Won er die nöiseeländische Maori gfrogt het, was mit dr HMS Adventure sig, häi si käi Antwort welle gee. Spööter isch uuse choo, ass si e Landigsboot mit elf Manne aagriffe häi, und die umbrocht und mögligerwiis gässe häi. D HMS Adventure isch Ändi 1773 vo Nöiseeland abgfaare, isch um s Kap Hoorn ume und im Juli 1774 z Ängland aachoo. Si isch s erste Schiff gsi, wo gege Oste um d Wält ume gseeglet isch.
D Resolution isch am 10. Novämber in See gstoche, isch um s Kap Hoorn, het no dr Südatlantik erforscht und für Ängland die öde Insle Südgeorgie und die Südlige Sandwitschinsle entdeggt. Vo Kapstadt het si Kurs uf St. Helena und Ascension gnoo, die imaginäru „Matthäus-Insle“ gsuecht, wo uf portugiisische Charte us em 15. Joorhundert iizäichnet gsi si, und isch so nooch zu Brasilie gsi, ass dr Cook no d Posizioon vo Fernando de Noronha bestimmt het. Über d Azore si si am 30. Juli 1775 uf Ängland zrugg. Vo dr Besatzig vo 112 Maan si underwägs nume vier gstorbe (zwäi bi Umfäll, äine an ere Alkoholvergifdig und äine het Sälbstmord begange), käine isch an Skorbut gstorbe.
Die völkerkundlige Objekt us dr Südsee, wo wäärend dr Expedizioon gsammlet worde si, het mä an Museum in Öiropa verdäilt; e groosse Däil von ene si in d Cook/Forster-Sammlig vom Völkerkundlige Museum Göttinge choo.
Die dritti Südseeräis (1776–1779/1780) und dr Dood vom Cook
Noch dr zwäite Räis isch dr Cook berüemt gsi, het e sichere Boste im Greenwich Hospital (Häim für middellosi Marineveterane) ghaa, wo guet zaalt worde isch und isch as Anerkennig für sini Maassnaame gegen e Skorbut Mitgliid vo dr Royal Society worde. „D Resolution isch im ne usgezäichnete Zuestand und goot bald uf iiri neggsti Räis – ooni mi“, het er uf Whitby gschriibe. Dr Grund für die Expedizioon isch d Nordwestpassaasche gsi. Wil dr Handel mit em Färne Oste stark zuegnoo het, isch e chürzeri Rute im Norde, wo in Zite vo Chrieg sicherer gsi weer, nit nume no e Konversazionsthema gsi. Mä het zwar gwüsst, ass dr Dään Bering scho 1728 dört gsuecht het, aber Gnaus isch nid bekannt gsi.
Niemer hät im Cook zuegmuetet, ass er no äinisch son e schweers Erlääbnis wurd undergoo, aber er het sich sälber aabote und het chönne erwarte, ass men en nit wurd ableene. Dr Vorzäig-Polynesier Omai, wo uf dr zwäite Räis vo Huahine mitchoo und zum edle Wilde vo dr Londoner Gsellschaft worde isch, hätt uf dere Riis wider zrugg in si Häimet brocht wärde. Dr Mooler John Webber, dr George Vancouver und dr Entdeckigsräisendi Heinrich Zimmermann, wo spööter sini Erinnerige an d Räis as Heinrich Zimmermanns von Wissloch in der Pfalz, Reise um die Welt, mit Capitain Cook veröffentligt het, si au drbii gsi. Im Cook si Sailing Master uf dr Resolution isch dr William Bligh gsi.
D Entdeckigsräise vom Cook si denn internazional bekannt gsi. 1776 häi d Regierige vo Frankriich, Spanie und vo de Veräinigte Staate iire Flotte befoole, ass si dr Kapitän Cook au wurde in Rue loo, au wemm mä grad Chrieg gege Ängland wurd füere, und ass men en immer mit grösstem Respekt söll behandle, wie wenn er e Zivilist weer, wil schlussändlig alli Länder vom Cook sine Entdeckige in Form vo Seecharte wurde brofitiere.
Am 12. Juli het dr Cook in Plymouth d Seegel gsetzt, zum über Teneriffa uf Kapstadt z faare. Dört isch im Novämber au s zwäite Schiff vo dr Expedizioon, d HMS Discovery under em Lütnant Charles Clerke aachoo. Dr Cook het Ändi Dezämber öbben e Wuche lang uf de Kerguelen Mässige gmacht, wo dr Entdecker von ene 1773 no dänggt het, ass si e Däil vom Südkontinänt sige und iine France Australe gsäit het. Dr Cook het ene dr Naame Armuetsinsle gee, und isch denn in Richdig Nöiseeland witer gseeglet.
Ändi Januar isch er in dr Adventure Bay vo Tasmanie aachoo. Dört het dr Omai es falsch usglegt, wo die Iihäimische nööcher cho si und het uf sä gschosse. Das het d Kontakt mit ene spööter schwiiriger gmacht. Denn häi d Seefaarer e baar vo de südlige Cookinsle entdeckt und si im Februar im Königin-Charlotte-Sund glandet und häi dört zwäi Wuche lang iiri Schiff repariert. Ändi April si si z Nomuka („Anamoka“) gsi, wo sich scho dr Tasman Broviant verschafft het. Vo dört si si witer uf Tongatapu gseeglet, si dört festlig empfange und bewirtet worde und häi am 5. Juli e Sunnefinsternis beobachtet. Si si dur d Tongainsle gfaare, häi ʻEua bsuecht und denn het dr Cook Kurs uf d Gsellschaftsinsle gnoo, und het Tubuai, Tahiti und im August und Septämber äi Insle noch dr andere bsuecht.
S Dänkmol für e James Cook z Waimea (Kauaʻi) in Erinnerig an d Landig im Januar 1778
Am 12. Oktober het mä dr Omai, in Rüstig und uf eme Ross, mit Pomp uf si Häimetinsle Huahine brocht und dört e Huus für en baut. Bim Omai sim Abschiid vom Cook si vil Drääne gflosse, und dr Cook het über sini düstere Aanige gschriibe wenn er an d Zuekumft vom Omai dänggt het: „Dr Omai het umso mee Respäkt überchoo, je witer er vo dehäim äwägg gsi isch.“ Dr Omai het au nid uf e Cook gloost, wo dä iim dr Root gee het, de Mächtige Gschänk z mache, wo men em e Hufe von ene gee het, zum in iiri guete Büecher z choo. No wo dr Cook dört gsi isch, häig dr Omai „us jeedem Maa wo irgend e Bedütig gha het, e Find gmacht“.
Dr Cook het am 24. Dezämber Kiritimati entdeggt und am 30. Dezämber non e Sunnefinsternis uf Eclipse Island beobachdet. Am 18. Januar 1778 si hoochi Insle am Horizont ufdaucht und am 20. Januar isch er uf Kauaʻi glandet.[5] D Seefaarer si zää Daag lang dört bliibe und si verstuunt gsi, wie d Kultur und d Sprooch deene vo Tahiti, wo so wit äwägg gsi isch, äänlig gsi isch. Dr Cook het dr Inselgrubbe dr Naame vom Erste Lord vo dr Admiralidäät gee und ene „Sandwich-Insle“ gsäit. Hüte häisse si Hawaiʻi-Insle. Das isch im Cook si letschti groossi Entdeckig gsi.
Aafangs Merz isch er vor dr Küste vo Oregon gsi, und Ändi Merz het er in dr Resolution Cove, Hope Bay (Nootka-Sund) e Pause vom ene Monet gmacht, zum d Schiff flicke. Er het em „König-George-Sund“ gsäit, het ere Insle dr Naame vom Bligh gee und ere Halbinsle dä vom Clerke. Denn isch d Expedizion dr Küste nooch gege Norde, dur d Aleute in d Beringstrooss, bis si uf 70° 44' N wägem Packiis nüm het witer chönne.
Denn isch dr Cook gege Weste uf Asie gseeglet und bis zum Kap Deschnjow cho, wo dr östligsti Punkt vo dr sibirische Küste isch, und denn isch er zrugg uf d Aleute. Uf Unalaska het er russischi Belzhändler aadroffe, het Charte vo de Aleute und vo dr Halbinsle Kamtschatka chönne kopiere und het von eme Gschäftsmaa, wo Ismailow ghäisse het, en Empfääligsbrief an dr Guvernöör vo Kamtschatka und Petropawlowsk überchoo. Über en Ismailow het er Bost an die britischi Admiralidäät chönne schigge.
Won en dr Winter us de hooche Bräite verdriibe het, het dr Cook am 26. Oktober 1778 wider Kurs uf d Sandwitschinsle (Hawaiʻi) gnoo und isch dört Ändi Dezämber in dr Kealakekua-Bucht glandet, zur Zit vom ene Fest zu Eere vom Gott Lono. D Bucht isch mäistens e kapu (Unantastbarkäit, häilige Ort) gsi, wäärend em Fest aber isch das ufghoobe gsi.
Öb en die Iigeborene für dr Gott sälber ghalte häi, do drüüber wird scho sit langem ghändlet. Uf jeede Falle het sich die positivi Iistellig vo de Hawaianer gege d Änglander gänderet, wo die e doote Matros am ene Blatz beärdigt häi, wo für Häuptling reserviert gsi isch. Dr Cook isch aber scho zwäi Dääg spööter, am 4. Februar 1779, abgfaare, und dorum isch s denn nid zun ere Usenandersetzig cho. Won er aber am 11. Februar wider zrugg choo isch, zum e Mast vo dr Resolution uswäggsle, wo im ene Sturm beschädigt worde isch, si d Beziejige kabutt gsi. Es het meereri Diebstääl gee und dr Cook het brobiert, dr Köönig as Gäisle z nee.
Im Cook si Dood (14. Februar 1779)
Dr Cook isch am 14. Februar 1779 wäge däm umbrocht worde.[6] E Hufe Lüt häi en am Strand ufghalte. Er het mit sim doppelläufige Gweer e Schuss abgee. Das het aber nüt gnützt, wil s Schroot im Schild vom ene Aagrifer steckebliibe isch. Ee het zum zwäite Mol gschoss und öbber umbrocht. Won er sich umdräit het, zum e Befeel z gee, isch er vo hinde verstoche worde. Er isch mit em Gsicht voraa in s Wasser gheit, si häi en uusezooge und umbrocht. Vier Marineinfanteriste und e baar Hawaiier si au no umchoo.
Dr Lütnant Charles Clerke het s Kommando über d Expedizion und über d Resolution übernoo, d Discovery het er sim Lütnant Gore überloo. Dr Clerke isch schlau gnueg gsi, zum nid brobiere sich z räche. Dank dr Vermiddlig vom ene Briester und eme Soon vom Köönig het er wenigstens e baar Körperdäil vom Cook und vo de Seesoldate zruggüberchoo. Das het bis zum 20. Februar brucht, wil d Liiche in Stück verschnitte und an verschiideni Familie verdäilt worde si. Zum Däil si si au verbrennt worde. Das isch bi de Hawaiier e Dradizioon gsi, zum e Höiptling noch sim Dood z eere und z begraabe.[7] Dr Cook isch dank ere alte Brandwunde an sinere rächte Hand identifiziert worde. Am 21. Februar isch für in in dr Bucht e Seebestattig abghalte worde. Am Daag druf si d Schiff abgfaare.
Sii si gege Norde uf Petropawlowsk gseeglet, wo d Russe si fründlig ufgno häi. D Noochricht vom Cook sim Dood isch uf em Landwääg e halbs Joor vor de Schiff aachoo. Dr Clerke het no brobiert, mit em Cook sinere Ufgoob witerzmache, aber s Packiis het no sterker usgsee as im Joor vorhär und uf ere Hööchi vo 70° 33' N het er ufgee. Uf dr Räis zrugg uf Petropawlowsk isch dr Lt. Clerke im Alter vo 38 gstorbe. Dr Lt. John Gore, wo z Virginia uf d Wält choo isch und scho bi dr erste Pazifikräis vom Cook drbii gsi isch, het d Expedizioon zrugg uf Ängland gfüert, wo si am 6. Oktober 1780 aachoo si.
Im Cook si Charakter
Dr Cook wird als rueige und seer gwüssehafte Maa beschriibe. Er het sich freiwillig für die königlichi Flotte gmäldet, wo denn e seer schlächte Ruef ghaa het, wil er sim Vaterland het welle diene.
Er het sine Uftraaggääber gegenüber e groossi Verpflichdig gspüürt. Aber für e Cook isch s doch am wichdigste gsi, ass es sine Lüt guet gieng, wie mä s draa cha gsee, wien er dr Skorbut, wo denn uf alle lengere Seeräise braktisch immer usbroche isch, brobiert het z bekämpfe. Er het Naarigsmiddel wie Rüeblischlee oder zuckereti Zitrone verlangt und het sä gege d Vitaminmangelchranket Skorbut welle iisetze. D Regierig het dänggt, das chiem z düür, und e groosse Däil vo de Seelüt häi s abgleent, bis dr Cook schliesslig sich het chönne duuresetze.
Au as Kapitään het sich dr James Cook nie für öbbis Bessers ghalte as die äifache Matrose. Wenn s Schiff mit eme starke Sturm kämpft het, isch dr Cook uf em Deck gstande und het überall mit aapackt. Wo uf sinere erste Expedizioon e groosse Däil vo dr Mannschaft Fieber überchoo het, isch er mit de Chranke go rede und het sä drösted und ufgmunteret. Dass uf deere Faart 38 Lüt umchoo si, het en seer mitgnoo, und uf de Räise nochhär het d Zaal vo de Doote stark chönne sänke. Uf dr zwäite Faart si nume no vier umchoo, was für e so langi Räis zu sällere Zit bemerkenswärt gsi isch.
Dank em Cook het d Royal Navy spööter drfür gsorgt, ass d Besatzige vo dr änglische Chriegs- und Handelsmarine e Diät mit gnueg Vitamin C überchoo häi. Vo do chunnt dr Usdruck „Limey“ („Zitronefrässer“), wo immer no für änglischi Seemanne brucht wird.
D Familie
Dr Cook het 1762 d Elisabeth Batts ghürootet und si häi säggs Chinder ghaa. Dr Soon Joseph isch 1768 noch dr Geburt gstorbe, e vierjöörigi Dochter 1771, dr George 1772, won dr Vater uf sinere zwäite Räis gsi isch und vo de andere isch käine alt worde. Dr Soon Nathaniel isch 1781 im ene Hurrikan ums Lääbe choo, dr Hugh isch 1793 as Studänt z Cambridge gstorbe und dr eltist Soon James (* 1763) isch 1794 verdrunke. Noch em Dood vo iirem Maa het d Mrs. Cook vo dr Admiralidäät e Bangsion vo 200 Pfund im Joor überchoo und isch 1835 im Alter vo 94 gstorbe.
Läistig
Dr Cook isch vor allem für sini kartografische Läistige und geografische Entdeckige berüemt. Wichdig isch aber au si Pionierarbet im Verhindere vom Skorbut gsi.
Litratuur
James Cook/Georg Forster: "Die Suche nach dem Südland" – Die Tagebücher von Cooks zweiter Reise, traveldiary history, SDS Verlag, Hamburg/Norderstedt 2008, ISBN 978-3-935959-04-9
Captain James Cook: Entdeckungsfahrten im Pazifik. Die Logbücher der Reisen 1768 bis 1779, herausgegeben von A. Grenfell Price, Edition Erdmann, Stuttgart/Wien 2005 ISBN 3-86503-024-6
Otto Emersleben: James Cook. Rowohlt Taschenbuch Verlag GmbH, Reinbek bei Hamburg 1998, ISBN 3-499-50569-X
Georg Forster: Reise um die Welt mit Kapitän Cook. Lamuv Verlag GmbH, Göttingen 2002, ISBN 3-88977-619-1
Georg Forster, Georg Christoph Lichtenberg: Cook der Entdecker – Schriften über James Cook. Verlag Philipp Reclam jun., Leipzig 1983
Kurt Lütgen: Der Große Kapitän – Leben und Entdeckungsfahrten des englischen Seemanns James Cook, 1962 im Bertelsmann Lesering erschienen
Frank McLynn: Captain Cook: master of the seas, New Haven [u. a.]: Yale Univ. Press, 2011, ISBN 978-0-300-11421-8
Gundolf Krüger: Früheste Kulturdokumente aus Polynesien: Die Göttinger Cook/Forster-Sammlung. In: (Herausgeber) Gundolf Krüger, Ulrich Menter, Jutta Steffen-Schrade: TABU?! Verborgene Kräfte - Geheimes Wissen. Imhof Verlag, September 2012. Seite 128–131 und zahlreiche Abbildungen aus dem Museumsbestand. ISBN 3-86568-864-0 EAN: 9783865688644 Libri: 5333814
↑Captain Cook's Family Tree. (The Captain Cook Society), August 1997, archiviert vom Original am 2. Juli 2011; abgruefen am 15. August 2012 (änglisch).
