Hans Maria Sartori

Dialäkt: Züritüütsch

s «Tootuhèlgali» vom Hans Maria Sartori, Vordersyte

s «Tootuhèlgali» vom Hans Maria Sartori, Hindersyte

De Hans Maria Sartori (* 11. Dezämber 1879 z Guryn; † 5. April 1948 am glychen Oort) isch en Leerer und Hoteliee gsy, wo au vil für sys Häimetdoorff gläischtet hät.

Läben und Würke

De Sartori isch z Guryn uufgwachsen und i d Primaarschuel ggange. Er isch dänn a s Leererseminaar uf Locarno abe, und wo-n-er 1899 fèrtig uuspildet gsy isch, hät er syni eerscht Stell z Airolo übernaa. Vo 1902 bis 1913 hät er z Maggia Schuel ggèè und isch deete rächt gschetzt woorde. Vo 1913 bis 1935 hät er i der Doorffschuel z Guryn gwürkt und hät dänn mit 56i dèè Poschte sym Soo Felix überlaa. Ab 1936 hät er schlussamänt bis zu sym Tood 1948 as Gmäindsbresidänt vo Guryn ggamtet.

I sym Häimetdoorff hät er Gwichtigs taa, zum s fürschi bringe. Vo 1905 bis 1907 hät er s Hotel «Edelweiss» samt Zuefaartstraass la boue und häts langi Zyt gfüert. Er hät au en Uurstäifabrik ggründet; dèren ires Wasserchraftwèèrch, wo 1912–1913 poue woorden isch, hät grad s ganz Doorff chöne mit Eläktrizitèèt versoorge. 1919 isch er en Mitgründer gsy vom lokaale Konsuumveräin und 1938 vom Guryner Walsermuseeum. Er hät au de Straassebou vo Cerentino uf Guryn gförderet, zum soo sys chly Doorff a di grooss Wält chönen aaschlüüsse; 1927 isch die fèrtig poue gsy. Und 1937 hät d Gmäind tank der Taatchrafft vom Sartori e Wasserläitig chönen yweie, so das jetz ali Hüüser Wasser ab em Haane ghaa händ.

De Sartori hät au e Gramatik vom Ggurijnartitsch gschribe. Usechaa isch die nie, aber äis Manuskript lyt i der Biblioteek vom Schwyzerischen Idiotikon z Züri und en anders, fascht glychs, händ syni Naachfaaren em Walsermuseeum gschänkt.

Quäle

• Adolfo Janner: 700 anni Bosco Gurin. Grassi, Bellinzona 1956.
• Enrico Rizzi, Leonhard Tomamichel, Giorgio Filippini: Geschichte von Bosco Gurin. Associazione Walserhaus und Fondazione Enrico Monti, Anzola d’Ossola 2009.
• Uuskümpft vo der Patrizia Filippini, eren Änkeli vom Hans Maria Sartori.