Mari (wigskrif: 𒈠𒌷𒆠, ma-riki, die moderne Tell Hariri; Arabies: تل حريري) was ’n antieke Semitiese stadstaat in die hedendaagse Sirië. Die oorblyfsels is ’n tell 11 km noordwes van Abu Kamal aan die westeroewer van die Eufraatrivier.
Geskiedenis
Mari het tussen 2900 v.C. en 1759 v.C. (middelchronologie) floreer as ’n handelsentrum en leidende staat. As ’n stad wat doelbewus gestig is,[1] het sy bestaan afgehang van sy ligging in die middel van die Eufraat-handelsroetes en was dit ’n tussenganger tussen Sumer in die suide en Ebla en die Levant in die weste.[1][2]
Dit is in die middel van die 26ste eeu v.C. die eerste keer verlaat, maar is voor 2500 v.C. herbou[2][3] en het die hoofstad van ’n leidende Oos-Semitiese staat geword.[4] Dié tweede Mari het in ’n lang oorlog met sy teenstander Ebla betrokke geraak[5] en is bekend vir sy sterk aantrekking tot die Sumeriese kultuur. Die Akkadiërs het dit in die 23ste eeu v.C. verwoes.[6][7]
Hulle het toegelaat dat die stad herbou word en ’n militêre goewerneur aangestel. Die goewerneurs het later onafhanklik geword met die vinnige agteruitgang van die Akkadiese Ryk en het die stad herbou as ’n streeksentrum in die middel van die Eufraatvallei. Hulle het tot die tweede helfte van die 19de eeu v.C. oor Mari regeer, en daarna het die dinastie om onbekende redes geëindig. Kort daarna het Mari die hoofstad van die Amoritiese Lim-dinastie geword.[8][9] Die Amoritiese Mari se bestaan was kortstondig, want dit is omstreeks 1761 v.C. deur Babilonië verower. Die stad het as ’n klein nedersetting voortbestaan onder die heerskappy van die Babiloniërs en Assiriërs, voordat dit weer verlaat en vergete gegaan het in die Hellenistiese tydperk.[10]
Mari se ontdekking in 1933[11] het ’n belangrike insig in die geopolitieke kaart van antieke Mesopotamië en Sirië verskaf danksy die ontdekking van meer as 25 000 tablette[12] met belangrike inligting oor staatsadministrasie in die 2de millennium v.C. en die aard van diplomatieke betrekkinge tussen die politieke entiteite in die streek.[13] Hulle het ook die groot handelsnetwerk van die 18de eeu onthul wat gebiede so ver as Afganistan in Suid-Asië en Kreta in die Mediterreense streek ingesluit het.
Akkermans, Peter M. M. G.; Schwartz, Glenn M. (2003). The Archaeology of Syria: From Complex Hunter-Gatherers to Early Urban Societies (c.16,000-300 BC). Cambridge University Press. ISBN978-0-521-79666-8.
Astour, Michael C. (2002). "A Reconstruction of the History of Ebla (Part 2)". In Gordon, Cyrus Herzl; Rendsburg, Gary (reds.). Eblaitica: Essays on the Ebla Archives and Eblaite Language. Vol. 4. Eisenbrauns. ISBN978-1-57506-060-6.
Dalley, Stephanie (2002) [1984]. Mari and Karana, Two Old Babylonian Cities (2 uitg.). Gorgias Press. ISBN978-1-931956-02-4.
DeVries, LaMoine F. (2006). Cities of the Biblical World: An Introduction to the Archaeology, Geography, and History of Biblical Sites. Wipf and Stock Publishers. ISBN978-1-55635-120-4.
Fleming, Daniel E. (2004). "Prophets and Temple Personnel in the Mari Archives". In Grabbe, Lester L.; Bellis, Alice Ogden (reds.). The Priests in the Prophets: The Portrayal of Priests, Prophets, and Other Religious Specialists in the Latter Prophets. T&T Clark International. ISBN978-0-567-40187-8.
Liverani, Mario (2013). The Ancient Near East: History, Society and Economy. Routledge. ISBN978-1-134-75084-9.
Malamat, Abraham (1998). Mari and the Bible. Studies in the History and Culture of the Ancient Near East. Vol. 12. Brill. ISBN978-90-04-10863-9. ISSN0169-9024.
Van De Mieroop, Marc (2007) [2005]. King Hammurabi of Babylon: A Biography. Blackwell Ancient Lives. Vol. 19. Blackwell Publishing. ISBN978-0-470-69534-0.
Viollet, Pierre-Louis (2007) [2005]. Water Engineering in Ancient Civilizations: 5,000 Years of History. IAHR Monographs. Vol. 7. Vertaal deur Holly, Forrest M. CRC Press. ISBN978-90-78046-05-9.
Skakels
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.