Charles Edgar du Perron, (gebore op 2 November1899 in Meester Cornelis, Batavia, Java, Nederlands Oos-Indië; sterf op 14 Mei1940 in Bergen) meer algemeen bekend as E. du Perron, was 'n bekende en invloedryke Nederlandse digter en skrywer van Indo-Europese afkoms. Hy is veral bekend vir sy bekroonde meesterstuk, Land van herkomst, uit 1935. Hy stig in 1932 saam met Menno ter Braak en Maurice Roelants die invloedryke literêre tydskrif Forum.
E. du Perron was afkomstig van Franse aristokrasie. Sy bloedlyn kan waarskynlik teruggevoer word na die legendariese Jean Roch du Perron (Gebore in Bulhon, in Auvergne, Frankryk in 1756 – Sterf in Batavia, Nederlands Oos-Indië in 1808).[1]
Biografie
Sy familie is beskou as een van die aristokratiese families in Nederlands Oos-Indië. Sy vader was 'n gegoede entrepreneur, wat aan du Perron 'n sorgvrye jeug besorg het. In 1921 het sy familie na Europa verhuis en in 'n kasteel in België gewoon. Du Perron het in sy vroeë twintigerjare afleiding gesoek in Parys, Brussel asook stede in Nederland waar hy in literêre en artistieke kringe beweeg het. Hy het bevriend geraak met die bekende Franse skrywer en politikus Andre Malraux en verskeie skrywes die lig laat sien.
Na die selfmoord van sy vader (1926) en dood van sy moeder (1933) het die familie-erfenis soos mis voor die son verdwyn. Du Perron (deels aangevuur deur die opkoms van Nasionaal-Sosialisme, wat hy verafsku het) het in 1936 na sy land van oorsprong teruggekeer. Hy het voortgegaan om te skryf en homself onderhou as joernalis en korrespondent. Hy het die literêre kritikus by die Bataviaasch Nieuwsblad geword, waar hy bevriend geraak het met sy kollegas Karel Zaalberg en Ernest Douwes Dekker. Hy het in sy rol as kritikus ook die beskermheer van die jong skrywer Beb Vuyk geword. Hy het gesimpatiseer met die Indiese onafhanklikheidsbeweging en 'n vriend van die Indonesiese intellektueel Sutan Sjahrir geword.[2]
In Augustus 1939, teen die einde van 'n verblyf van byna drie jaar in sy tuisland, het du Perron aan sy vriend Sutan Sjahrir (nou 'n politieke balling) geskryf:
'[..] Toe ek in Holland was het ek in elk geval merendeels die ongemaklike vreemdeling gebly. Deur my Franse erfenis, Indiese opbrengs en kinderjare, en deur my Nederlandse taal en - gebruike... Op die oomblik sê sommiges - met wie ek verskil - dat ek vereuropees is. Maar plaas my in die werklike geselskap van Oos-Indiese seuns en tien minute later sal hulle my as een van hul eie erken. Waar voel ek tuis…?, Ek weet nou, na vyftien jaar van omswerwinge en rondvallery in Europa, dat ek teruggekom het na my land… Ek hoort hier tuis.[..]’
In 1940 het du Perron Nederland besoek, en nadat hy verneem het dat Duitsland die land binnegeval het, aan 'n hartaanval beswyk.[1]
Skryfwerk
Sy vroeë werk is sterk beïnvloed deur modernisme, maar hy het gou besluit dat dit nie sy sterk punt is nie. Sy verhale en gedigte het sy talent vir kritiese besinning oor die werklikheid en 'n sekere losmaking van die alledaagse lewe getoon. Soos sy vriend, die skrywer Menno ter Braak, was hy 'n groot bewonderaar van die beroemde skrywer Multatuli. Maar veel meer as Ter Braak was du Perron in werklikheid sy kulturele erfgenaam. Du Perron se meesterstuk, Land van herkomst, (1935) is sterk beïnvloed deur Multatuli en Malraux, maar dit is eerder 'n werk wat alleen in die Nederlandse letterkunde staan as 'n ware outobiografiese roman. Uittreksels en herinneringe uit die Nederlands Oos-Indië van sy jeug word afgewissel met Europese episodes, meestal in Parys, waar du Perron 'n verbasend nugtere en akkurate portret van Europa teken, gebaseer op onderhoude met sy tydgenootlike intellektuele en kunstenaars. Die varsheid van Du Perron se waarnemings en die lewendigheid van sy verbeeldingsvlugte maak Land van herkomst een van die beste Nederlandse romans van die twintigste eeu.
E. du Perron-genootskap
Die E. du Perron-genootskap is 'n literêre vereniging in Nederland wat in 1994 gestig is. Dit is 'n vereniging wat aan 'n enkele skrywer gewy is, en het ongeveer 70 lede en 'n bykomende aantal intekenare, waaronder verskeie universiteite en biblioteke. Op die 54ste herdenking van du Perron se heengaan op 14 Mei 1994 in Bergen is die eerste openbare vergadering vir lede gehou, wat ook sy graf by die openbare begraafplaas besoek het. Die genootskap het ten doel om kennis rakende E. du Perron, beide wat sy persoon en werk betref, te versamel en te verdiep, en om by te dra tot die voortgesette waardering van sy literêre, artistieke en maatskaplike belang.[3]
E. du Perron-prys
Die Universiteit van Tilburg ken elke jaar 'n kulturele prys toe wat na E. du Perron vernoem is.
1941 – De grijze dashond (gedig) (met 'n inleiding deur Simon Vestdijk)
1942 – Een grote stilte
1943 – Scheepsjournaal van Arthur Ducroo
1955–1959 – Verzameld werk
1962–1967 – Menno ter Braak/E.d.P. Briefwisseling 1930–1940
Voorbeelde van sy digkuns
Sonnet van burgerdeugd
De trammen tuimlen door de lange straten,
al 't leven buiten en de ramen dicht,
wat tee voor ons en de avond te verpraten,
de lamp streelt rustig ons voornaam gezicht.
Inbrekers, wurgers, rovers en piraten,
en de eerste zondvloed en het laatst gericht,
elke onrust heeft ons deugdzaam hart verlaten.
O tee! o vriendschap! o kalmerend licht!
Straks 't balsemende donker, morgen lopen
wij opgefleurd te kopen of verkopen;
God levert de eerzucht en het daagliks brood.
Genoeg vermoeienis om 's nachts te slapen,
alle overgangen tussen lach en gapen,
en aan het eind, de liefderijke dood.
Uit: Parlando (1941)
Landelik treurspel
Het volgende voor wie 't misschien niet heeft gelezen,
eergister in de krant: In 't dorp waar ik nu woon
is in de volle lent een moordtoneel gerezen,
een scène zwart-en-rood, uit bitterheid en hoon.
Een doorgaans nuchtre boer, gekoppeld aan een wezen,
kijflustig, lasterziek, en daarbij niet zeer schoon,
heeft binnen twee drie tel, sneller dan ooit vóór deze,
zichzelf en haar verdelgd, de ganse streek ten toon.
't Gebeurde zó op straat: toen de pastoors verschenen,
lag zij links in de groot, met uitgespreide benen,
hij rechts, maar evenzo, zijn hersens in zijn pet.
Maar 't mateloos verschil zou iedereen eerst blijken
toen de pastoors knielden bij 't linkse van de lijken,
en toen het rechtse kreeg geen letter van 't gebed.
Bronne
Snoek, Kees: E. du Perron. Het leven van een smalle mens. (Uitg. Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 2005.) ISBN 90-388-6954-1
1979 Keur uit die Nederlandse poësie, A.P. Grové, J.L. Steyn (samestellers),(Nasou Beperk), ISBN 0 625 00160 5 , Twaalfde druk.
↑Nota: In 1947 het Sutan Sjahrir gesê dat Du Perron se invloed op Indonesiese intellektuele aansienlik was en dat hy baie respek en vertroue onder hulle geniet het. Meer as enige ander "welwillende Nederlander". Sien: Nieuwenhuys, Rob 'Oost-Indische spiegel. Wat Nederlandse schrijvers en dichters over Indonesië hebben geschreven vanaf de eerste jaren der Compagnie tot op heden.' (Uitgewer: Querido, Amsterdam, 1978) BL.74-77 en Scova Rigini, A.A. 'Een biografie van Beb Vuyk.' (Fakulteit van Geesteswetenskappe Verhandeling, Amsterdamse Universiteit, 2004. bladsye 88–89)
↑Country of origin / E. du Perron; vertaal deur Francis Bulhof en Elizabeth Daverman; inleiding en notas deur Francis Bulhof; geredigeer deur E .M. Beekman. (Uitgewer: University of Massachusetts Press, Amherst, 1984) ISBN 0-87023-429-3
Eksterne skakels
Wikimedia Commons bevat media in verband met Edgar du Perron.
