PROFILBARU.COM

Verkiesings vir die Europese Parlement is van 6 tot 9 Junie 2024 in die 27 lidstate van die Europese Unie gehou. Verkiesings vind elke vyf jaar plaas.^[1] Dit was die tiende parlementêre verkiesing sedert die eerste direkte verkiesing in 1979, en die eerste Europese Parlementsverkiesing ná Brexit.^[2]^[3] Hierdie verkiesing het ook saamgeval met 'n aantal ander verkiesings in sommige lidlande van die Europese Unie. Daar is meer as 350 miljoen stemgeregtigde kiesers.^[4]

Die verkiesings

Altesaam 720 lede van die Europese Parlement is in Junie 2024 verkies, 15 meer as in vorige verkiesings. As 'n algemene reël word die aantal lede van die Europese Parlement vir elke verkiesing bepaal. Die totaal mag nie 750 (plus die voorsitter) oorskry nie.^[1]

Die aantal verkose LEP's van 'n politieke party is eweredig aan die aantal stemme wat die party ontvang het.
EU-burgers wat in 'n ander EU-land woon, kan daar stem en vir verkiesing staan.
Elke burger mag slegs een keer stem.

Kwessies

Belangrike kwessies wat op die spel is: ^[4]

Die volgehoue ondersteuning vir Oekraïne se oorlogspoging, sy toetredingsplanne en die verhouding met Rusland.
Die toetreding van al die ander kandidaatlande.
Die herstel van die Europese ekonomie ná die inflasiegolf en die einde van goedkoop Russiese gas.
Klimaatverandering en die Europese Groenooreenkoms.
Die migrasiekwessie.
Die vraag na die groeiende rol van die EU met betrekking tot nasionale soewereiniteit.
Die invloed van die ver-regse politieke partye.

Soos altyd was daar ook vele binnelandse nasionale kwessies wat ’n rol gespeel het, en wat bepaal of kiesers gemotiveerd was om te stem of nie. Die stempersentasie was dikwels laag, maar daar is 'n groeiende gevoel dat dit belangrik is om vir die Europese Parlement te gaan stem.

Partye en groepe

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Europese_Parlement#Groepe_en_Partye.

Die amptelike groepe wat in die parlement van 2019-2024 deelgeneem het, was:

GUE/NGL Die Linkse groep in die Europese Parlement - GUE/NGL -- sosialisties tot marxisme
S&D- Groep van die Progressiewe Alliansie van Sosialiste en Demokrate in die Europese Parlement -- sosiaaldemokrate
Groen/EFA - Groep van die Groenes/Europese Vrye Alliansie -- groen, omgewing/klimaat
RE- Hernu Europa Groep -- liberaal-sentristies
EPP - Groep van die Europese Volksparty -- Christen-Demokrate, gematigde konserwatiewes
ECR- Europese Konserwatiewes en Hervormers Groep -- gematigde Euroskeptici, populisme
I&D - Identiteit en Demokrasie Groep -- regs, nasionalisties, soms anti-EU en pro-Russies

Die assosiasie van nasionale partye met die Europese 'groeperings' is egter nie altyd reguit of duidelik nie. Die Nederlandse partye VVD en D'66 behoort byvoorbeeld albei aan Hernu Europa, maar een is 'n opposisieparty in Nederland, die ander is 'n party van die huidige Wilders-koalisie. Vir die PvdA/Groen-koalisie geld die teenoorgestelde. PvdA behoort aan S&D, maar Groen/Links aan die Groen/EFA.

Daar is een party, Volt Europa, wat hierdie situasie wil verander en as een party in Europa deelneem. In die verkiesings van 2019 het hulle as nuwe party net een setel gewen, en in Duitsland en het hulle by die Groenes aangesluit. In hierdie verkiesings was hulle in 15 lidlande aktief en het vyf setels gewen, drie in Duitsland en twee in Nederland.

In die weke ná die verkiesings het belangrike verskuiwings plaasgevind. Verskeie nasionale partye het verwissel van groep of 'n groep gekies waarby hulle aangesluit het. Die I&D groep is ontbind en in plaas daarvan is in Julie twee nuwe groepe aangekondig:

P4E - Verregses, veral uit Duitsland.
ESN - Regs tot verregs, veral uit Frankryk en Hongarye. Soewereiniteit van die lidlande, pro-Rusland.

Verkiesingsdae

Nederland

Omdat die lidstate verskillende wette en tradisies het rakende die hou van verkiesings, is hulle in Nederland reeds op Donderdag 6 Junie gehou, maar ander lande wat tradisioneel hulle verkiesings altyd op 'n Sondag hou, het dit op 9 Junie gedoen. Die uitslae is, ook die Nederlandse resultate, op Sondagaand die 9de bekend gestel. ^[5]

Die uittreepeilings het getoon dat die populistiese PVV, onder leiding van Geert Wilders, van een setel na sewe sou verbeter. In Europa behoort hul aan die ECR-groep. Nog 'n populistiese groep, die FvD van Baudet wat aan die meer pro-Russiese groep ID behoort, het egter 4 setels verloor. En die Groen/Labour-koalisie behou een setel meer as die PVV. Dit wil voorkom of daar nie 'n massiewe skuif na Euroskeptisisme was soos die media voorspel het nie. Die kiesersopkoms was 46,8%,^[6] die hoogste persentasie sedert 1989.

Ierland

In Ierland is die verkiesings op 7 Julie gehou saam met hulle munisipale verkiesings. Die kiesersopkoms was byna 50%^[7]

Tsjeggië

In Tsjeggië is op Vrydag die 7de en Saterdag die 8ste gestem.^[8]

Estland

Op die internet is die stemming reeds op die 3de Junie geopen, maar het op Saterdag afgeloop. Die stemburo's het eers op Donderdag gevolg maar was tot Sondag oop.^[9]

Slowakye, Letland, Malta en Italië

Die stembusse het Saterdag die 8ste in nog vier lande geopen. Letland en Malta het hierdie dag hul stemmery voltooi, asook Tsjeggië. Italië bly die volgende dag oop en dit is deels waar vir Slowakye, want daar was vrese weens 'n geheimsinnige wit poeier. Intussen is die Deense premier in Kopenhagen aangerand, en drie Nederlandse partye het 'n kuberaanval deur 'n pro-Russiese inbraakgroep aangemeld. ^[4]

België

België het Sondag die 9de gestem, en daar was 'n wetlike verpligting om na die stembus te gaan. Maar daar was geen verpligting om werklik vir enigiemand te stem nie en daar was ook geen boete indien kiesers nie opdaag nie. Die stemming vir die Europese Parlement was oop vir alle persone van 16 jaar en ouer wat in België gewoon het en Europese burgers was. Terselfdertyd was daar verkiesings vir die nasionale parlement en die parlemente van Vlaandere, Wallonië, Brussel en die Duitssprekende gemeenskap vir enige Belgiese burgers 18 jaar en ouer.^[10]

Frankryk

Frankryk het Sondag die 9de gestem en die eerste resultate het 'n oorwinning vir die regse RN getoon. Die Franse president Emmanuel Macron het daarna die volk toegespreek en gesê dat hy die nasionale parlement gaan ontbind en nuwe nasionale verkiesings hou. Dit is die eerste keer dat Europese verkiesings direkte nasionale gevolge vir Frankryk het.

Setels

Hieronder volg die aantal lede van die Europese Parlement wat in elke land in die 2024 Europese verkiesings verkies is.

Hierdie verdeling bevoordeel burgers in kleiner lidlande en het vanweë Brexit beduidend verander.

Land	Setels	Links	S&D	Groen	Renew	EPP	ECR	P4E	ESN	Ander	Opkoms
Duitsland	96	4	14	15	8	31	0	0	14	10	64,3%
Frankryk	81	9	13	5	13	6	4	30	1	0	51,59%
Italië	76	10	21	4	0	9	24	8	0	0	48,31%
Spanje	61	4	20	4	1	22	0	6	0	4	49,21%
Pole	53	0	3	0	1	23	20	0	3	3	40,65%
Roemenië	33	0	11	1	3	10	6	0	0	2	52,42%
Nederland	31	1	4	6	7	6	1	6	0	0	46,20%
België	22	2	4	2	5	3	3	3	0	0	89,81%^[11]
Griekeland	21	4	3	0	0	7	2	1	0	4	41,39%
Tsjeggiese Republiek	21	0	0	1	0	5	3	9	1	2	36,45%
Swede	21	2	5	3	3	5	3	0	0	0	50,70%
Portugal	21	2	8	0	2	7	0	2	0	0	36,54%
Hongarye	21	0	2	0	0	7	0	11	1	0	59,45%
Oostenryk	20	0	5	2	2	5	0	6	0	0	56,30%
Bulgarye	17	0	2	0	5	6	1	0	3	0	33,79%
Denemarke	15	1	3	3	4	2	1	1	0	0	58,25%
Finland	15	3	2	2	3	4	1	0	0	0	40,40%
Slowakye	15	0	0	0	6	1	0	0	1	7	34,38%
Ierland	14	3	1	0	6	4	0	0	0	0	49,84%
Kroasië	12	0	4	1	0	6	1	0	0	0	21,35%
Litaue	11	0	2	1	2	3	2	0	1	0	28,35%
Slowenië	9	0	1	1	2	5	0	0	0	0	41,45%
Letland	9	0	1	1	1	2	3	1	0	0	38,82%
Estland	7	0	2	0	2	2	1	0	0	0	37,60%
Ciprus	6	1	1	0	0	2	1	0	0	1	58,86%
Luxemburg	6	0	1	1	1	2	1	0	0	0	82,29%^[11]
Malta	6	0	3	0	0	3	0	0	0	0	73,00%
Totaal	720	46 +9	136-3	53-18	77-25	188+9	78+9	84 nuut	25 nuut	33	51,01%

Oor die algemeen was daar 'n duidelike verskuiwing na regs in die politieke spektrum. Die koalisie van die sentrum (S&D, Hernu en EPP) wat die Kommissie Von der Leyen I (2019-2024) ondersteun het egter sy meerderheid behou.